Πατερικό των Σπηλαίων του Κιέβου

Όσιος ΕΦΡΑΙΜ, επίσκοπος Περεγιασλάβ Ο ΟΣΙΟΣ πατέρας μας Εφραίμ, προερχόταν όπως και ο μακάριος Βαρλαάμ, από γένος βογιάρων. Ήταν ευνούχος και άνηκε στους έμπιστους συμβούλους του ηγεμόνα Ιζιασλάβου. Πόθησε κι αυτός ν’ αφιερωθεί ολοκληρωτικά στον Κύριο και να σηκώσει «τον χρηστόν ζυγόν» της μοναχικής ζωής. Πήγε λοιπόν στον όσιο Αντώνιο και με θερμά δάκρυα κι επίμονες ικεσίες, ζητούσε να τον κρατήσει στο σπήλαιο και να του δώσει το άγιο σχήμα. Ο όσιος Αντώνιος, διαβλέποντας με το θεοφώτιστο νου του την ειλικρινή πρόθεση και τη μελλοντική πνευματική πορεία του ευγενούς ευνούχου, έδωσε εντολή στον όσιο Νίκωνα να τον κείρει μοναχό. Αλλ’ ο μισόκαλος διάβολος φρύαξε βλέποντας να πληθύνεται η αγία οικογένεια των σπηλαιωτών μοναχών. Έκανε λοιπόν τον ηγεμόνα Ιζιασλάβο να οργιστεί και να προκαλέσει θλίψεις πολλές στους δούλους του Θεού, όπως είδαμε στους βίους των οσίων Αντωνίου και Νίκωνος. Όταν με τη χάρη του Θεού ο πειρασμός αυτός πέρασε, ο μακάριος Εφραίμ, πιστεύοντας ότι εξαιτίας του ταλαιπώρησε τη μονή ο πονηρός, με πρωτοφανή ζήλο επιδόθηκε στην άσκηση, την προσευχή, τη νηστεία και την αγρυπνία, για να ευαρεστήσει το Θεό και να καταισχύνη το σκανδαλοποιό διάβολο. Έκανε αδιάκριτη υπακοή στο γέροντά του όσιο Αντώνιο και προσπαθούσε σ’ όλα να τον μιμηθεί. Κάποτε πεθύμησε να επισκεφθεί τους ιερούς τόπους της χριστιανοσύνης, δηλαδή την Κωνσταντινούπολη και την Παλαιστίνη. Ήθελε να γνωρίσει τα μέρη πού έζησαν, αγωνίστηκαν, δίδαξαν και αγιάστηκαν οι απόστολοι, οι ομολογητές, οι όσιοι, οι Πατέρες της Εκκλησίας, που το παράδειγμά τους φλόγιζε την ψυχή του με τον πόθο της αγιότητας!… Ο όσιος Αντώνιος του έδωσε πρόθυμα την ευλογία του γι’ αυτό το ταξίδι, αφού διαπίστωσε πως η προαίρεσή του ήταν αγαθή. Έτσι ο μακάριος Εφραίμ αξιώθηκε να ταξιδέψει στα μέρη των θεοφιλών ονείρων του. Πήγε και προσκύνησε στα ιερά προσκυνήματα της Κωνσταντινουπόλεως, με τις αμέτρητες εκκλησίες και τα μοναστήρια της. Πήγε και στην αγία Σιών, τη μητέρα των Εκκλησιών, τον τόπο που περπάτησε ο Θεάνθρωπος. Προσκύνησε εκεί το ζωοδόχο Τάφο του Κυρίου μας και το ιερό σπήλαιο της Γεννήσεως. Λούστηκε στ’ αγιασμένα νερά του Ιορδάνη. Είδε την Τιβεριάδα, την Κανά, την Καπερναούμ, τη Βηθανία… Αναβαπτίσθηκε μέσα στη μεγάλη κολυμβήθρα των ευαγγελικών γεγονότων και της θείας διδασκαλίας του Λυτρωτή μας. Παντού γνώρισε μεγάλους ασκητές, ευλογημένους μοναχούς, που τον ωφέλησαν με την αγία ζωή τους και τα θεόπνευστα λόγια τους. Επιστρέφοντας στη Λαύρα ο όσιος Εφραίμ, έφερε όπως είδαμε, με παραγγελία του οσίου Θεοδοσίου, το μοναστικό τυπικό και την τάξη της ζωής των στουδιτών μοναχών της Κωνσταντινουπόλεως. Με βάση το στουδίτικο τυπικό, οργανώθηκε κατόπιν η μοναχική ζωή στην Πετσέρσκαγια και σ’ όλα τα μοναστήρια της ρωσικής γης. Όταν γύρω στα 1090 εκοιμήθη ο Πέτρος, επίσκοπος Περεγιασλάβ, με την ευδοκία του Θεού χειροτονήθηκε διάδοχός του από το μητροπολίτη Κιέβου Ιωάννη, ο μακάριος Εφραίμ, που η φήμη του είχε απλωθεί παντού για τη θεάρεστη ζωή, τις πολλές αρετές και τους μεγάλους ασκητικούς κόπους. Από τότε που δέχτηκε τη χάρη της αρχιεροσύνης, ο εκλεκτός υπηρέτης του Κυρίου, όχι μόνο βίαζε τον εαυτό του περισσότερο στον καλόν αγώνα των αρετών, αλλά και ακούραστα μεριμνούσε για την πνευματική προκοπή του ποιμνίου του. Με τις φροντίδες και τους κόπους του, χτίστηκε ο μεγάλος και θαυμάσιος πέτρινος ναός του αγίου αρχιστρατήγου Μιχαήλ, καθεδρικός ναός της πόλεως του Περεγιασλάβ. Εκτός απ’ αυτόν κατόρθωσε ν’ ανεγείρει τις εκκλησίες του αγίου Θεοδώρου, στην πύλη της πόλεως, και του αγίου Ανδρέου του πρωτοκλήτου, καθώς επίσης και πολλές άλλες εκκλησιαστικές οικοδομές, που τις χρησιμοποιούσε στο ποιμαντικό του έργο και ήταν στολίδια για την πόλη. Δυστυχώς όμως αυτά τα κτίσματα γκρεμίστηκαν στη διάρκεια των ταταρικών επιδρομών, στις αρχές του 13ου αι. Ο όσιος Εφραίμ, αφού παραβρέθηκε στην ανακομιδή του σεπτού σκηνώματος του οσίου Θεοδοσίου, όπως είδαμε στο βίο του, κλήθηκε κι ο ίδιος από τον ουράνιο Βασιλιά, στην αιώνια βασιλεία Του