Δευτέρα 26 Νοεμβρίου 2012

Πνευματικοί διάλογοι με Ρουμάνους πατέρες

ΣΥΝΕΧΕΙΑ



Οποιοσδήποτε πνευματικός στοχασμός που γίνεται μυστικά στον νου η στην καρδιά του ανθρώπου, όλη αυτή η νοερά νίψης και πνευματική κατά Θεόν σκέψης, υπάγονται στην προσευχή. Είτε η ποικιλία των θείων αναγνώσεων, είτε οι εγκωμιαστικοί με το στόμα λόγοι προς τον Θεό, είτε το πένθος εν Χριστώ, είτε οι μετάνοιες του σώματος, είτε το ψάλσιμο των ψαλμών, είτε η απαγγελία των στιχηρών, όλα αυτά προσευχή είναι και προσευχές θεωρούνται. (Λόγος 35).
064. Πώς πρέπει να στέκονται οι πιστοί στις ιερές ακολουθίες, πώς πρέπει να προσεύχονται και ποια καθήκοντα έχουν αυτοί που πηγαίνουν στην Εκκλησία;
Πρέπει οι πιστοί να στέκονται στην Εκκλησία με πίστη, με φόβο Θεού και με προσοχή. Έχουν καθήκον, όσο μπορούν να βιάζουν τον εαυτόν των να προσεύχονται χωρίς διασκορπισμό του νου και με καρδιακή αίσθηση.
Τα καθήκοντα επίσης των χριστιανών που πηγαίνουν στην Εκκλησία είναι:
·         Να είναι συμφιλιωμένοι με όλους τους ανθρώπους και να ζητούν συγχώρηση σε όσους έφταιξαν.
·         Να διατηρούν αγνότητα σχέσεων τουλάχιστον δύο ήμερες πριν πάνε στην Εκκλησία και μία ήμερα τουλάχιστον όταν γυρίζουν από την Εκκλησία.
·         Να πηγαίνουν στις ιερές ακολουθίες πολύ πρωί για να έχουν καιρό να αφοσιωθούν με ησυχία και να ακούσουν την ακολουθία του όρθρου.
·         Κάθε χριστιανός να προσκομίζει, κατά την δύναμη του, ένα δώρο στον Κύριο– έστω το πιο μικρό – σαν θυσία και προσφορά από τους κόπους των χεριών του.
·         Να δίνη ονόματα για μνημόνευση και να ζήτα από τον ιερέα να του βγάλει μερίδα για τους ζώντας και νεκρούς της οικογενείας του.
·         Στην Εκκλησία οι πιστοί υποχρεούνται να στέκονται με σεμνότητα, οι άνδρες στο δεξιό μέρος, ενώ οι γυναίκες στο αριστερό.
·         Να είναι ντυμένοι με καθαρά και σεμνά ενδύματα, ενώ οι γυναίκες να φορούν μανδήλι στο κεφάλι και με ταπεινή την όψη.
·         Στον καιρό της ακολουθίας απαγορεύεται να ομιλούν, εκτός μεγάλης ανάγκης.
·         Όταν αρχίσει η Θεία Λειτουργία, οι πιστοί πρέπει να μένουν καθένας στον τόπο του και να μη προσκυνούν τις άγιες εικόνες.
·         Να ακούουν την Θεία Λειτουργία με μεγάλη ευλάβεια και να παρακολουθούν τις προσευχές και ψαλμωδίες του χορού.
·         Να ακούουν με προσοχή το Αποστολικό ανάγνωσμα, το Ιερό Ευαγγέλιο, καθώς και το κήρυγμα.
·         Να μην εξέρχονται από την Εκκλησία, πριν τελειώσει ή Θεία Λειτουργία, εκτός από μεγάλη ανάγκη.
·         Οι προετοιμασμένοι με εξομολόγηση πιστοί για την Θεία Κοινωνία να διαβάζουν τις κατάλληλες προσευχές της Θείας Μεταλήψεως στο σπίτι των και πριν πλησιάσουν στα ‘Αγια, να ζητούν συγχώρηση από όλους τους πιστούς.
·         Μετά την Θεία Κοινωνία, όσοι κοινώνησαν να διαβάζουν τις ευχές της ευχαριστίας περνώντας την ήμερα εκείνη με χαρά πνευματική και να φυλάγονται από οποιονδήποτε πειρασμό.
·         Οι γονείς να οδηγούν τακτικά τα παιδιά των στην Εκκλησία, φροντίζοντας να τα κοινωνούν των Άχραντων Μυστηρίων.
·         Μετά το τέλος των ιερών ακολουθιών, οι χριστιανοί να επιστρέφουν με ευλάβεια στα σπίτια τους, διερχόμενοι την ημέρα των με ιερές σκέψεις, αναγνώσεις πνευματικών βιβλίων και επισκέψεις των ασθενών.
·         Υποχρεούνται επίσης να λέγουν και στους άλλους οικείους των που δεν ήλθαν στην Εκκλησία, τι άκουσαν και τι διδάχθηκαν στην Εκκλησία από τα τροπάρια, τις αναγνώσεις και το κήρυγμα.
Αυτά είναι τα σπουδαιότερα καθήκοντα των πιστών, που πηγαίνουν τις Κυριακές και εορτές στην Εκκλησία.
065. Ποια είναι η βαθύτερη σημασία μυστηρίου και δόγματος στην Θεία Λειτουργία;
Η Θεία και Ιερά Λειτουργία στην μυστική της έννοια μας τοποθετεί μπροστά σ’ ολόκληρο τον δογματικό και πνευματικό θησαυρό της Ορθόδοξου Εκκλησίας μας.
Ο πρώτος αξιοσημείωτος χαρακτήρ της Θείας Λειτουργίας είναι ότι αυτή η λειτουργική θυσία είναι εξ ολοκλήρου ταυτόσημος με την θυσία του Γολγοθά, με μόνη την διαφορά ότι η θυσία του Χριστού ήταν αιματηρά, ενώ η λειτουργική θυσία είναι αναίμακτος.
Κατόπιν, η θυσία του Γολγοθά επιτελέσθηκε μία φορά και είχε την δύναμη να εξαλείψει όλες τις αμαρτίες του κόσμου, ενώ η λειτουργική θυσία επιτελείται αδιάκοπα μέχρι της συντέλειας των αιώνων και έχει πρωταρχικό σκοπό να δώσει στο κάθε πιστό την σωτηρία, που προήλθε από τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό με την θυσία του Αίματός Του.
Η Θεία Λειτουργία έχει τον χαρακτήρα της θυσίας και του δείπνου.
Το ψωμί και το κρασί μετατρέπονται με την Χάρη του Αγίου Πνεύματος σε Σώμα καν Αίμα Χριστού, τα οποία κατόπιν κοινωνούν δωρεάν, όσοι είναι άξιοι.
Γι’ αυτό η Θεία Κοινωνία ονομάζεται ακόμη
·         Ευχαριστία,
·         Δείπνο Κυρίου,
·         Ποτήριο Ευλογίας,
·         συμπόσιο Αγάπης,
·         Αγία Κοινωνία κ.λ.π.
(Βλέπε περισσότερα στην «Θεία Λειτουργία» του Αγίου Νικολάου Καβάσιλα).
066. Η Θεία Λειτουργία προσφέρεται μόνο για την συγχώρηση των μνημονευομένων ζώντων και νεκρών, ή και για την συγχώρηση και σωτηρία όλων των ανθρώπων;
Η Θεία Λειτουργία προσφέρεται ως θυσία μόνο για τους πιστούς χριστιανούς.
Στο πρώτο μέρος της Λειτουργίας μπορούν να στέκονται και οι αβάπτιστοι δηλ. οι κατηχούμενοι.
Κατά την διάρκειά της λέγονται προσευχές για την σωτηρία όλων των ανθρώπων, όπως μας διδάσκει ο Απόστολος Παύλος.
Στην Θεία Λειτουργία μνημονεύονται οι πιστοί χριστιανοί και σ’ όσους επιτρέπουν οι Ιεροί Κανόνες.
067. Τι μας λέγουν οι Άγιοι Πατέρες για τον σκοπό και την σπουδαιότητα της Θείας Λειτουργίας;
Δεν υπάρχει σ’ εμάς τίποτε πιο ωφέλιμο και αγαπητό στον Θεό από την θυσία της Θείας Λειτουργίας, διότι αυτή είναι το έργο του Σωτήρος και η ανάστασης των ανθρώπων και η ένωσης Του με εμάς.
Η Θεία Λειτουργία είναι υπεράνω απ’ όλες τις προσευχές και δοξολογίες, είναι θείο μυστήριο, διότι είναι το πλήρωμα της προσευχής που γίνεται στην Εκκλησία και αυτή είναι η ακολουθία που γίνεται τις περισσότερες φορές στην ζωή μας, κατά τον άγιο Συμεών Θεσσαλονίκης.
Η Θεία Λειτουργία είναι το μέσον, το επιστέγασμα και το πλήρωμα των άλλων ακολουθιών, με τις οποίες προσφέρουμε δόξα και ευχαριστία στον Θεό.
Αυτή θα είναι πάντοτε η μόνη χριστιανική Ιερουργία που είναι θεμελιωμένη και τελειωμένη από τον ίδιο τον Σωτήρα μας και ονομάζεται ακόμη στέφος των άλλων επτά εκκλησιαστικών ακολουθιών.
Στον κατάλληλο καιρό της Θείας Λειτουργίας μετατρέπονται τα προσφερόμενα δώρα σε Σώμα και Αίμα Χριστού.
Με αύτη την Θυσία λαμβάνουμε τα Θεία Μυστήρια, όσες φορές είμεθα έτοιμοι πνευματικά.
Απ’ αυτή την Θυσία συμμετέχουν και οι νεκροί που τελειώθηκαν με την ορθόδοξο πίστη, με τρόπο αόρατο, κατά την μνημόνευση στο Άγιο Βήμα για την συγχώρηση των αμαρτιών των.
068. Ποίοι μπορούν να μνημονευθούν στην Θεία Λειτουργία και ποίοι δεν μπορούν από τους ζώντας και τους νεκρούς;
Στην Θεία Λειτουργία μπορούν να μνημονευθούν όλοι οι πιστοί χριστιανοί, που δεν έχουν υποπέσει σε συγκεκριμένο κανονικό παράπτωμα.
Από τους ζώντας δεν μνημονεύονται
οι ειδωλολάτρες,
οι άπιστοι,
οι αποστάται,
οι αιρετικοί,
οι αβάπτιστοι,
αυτοί που αμάρτησαν κατά του Αγίου Πνεύματος, δηλ. οι βλάσφημοι του Θεού
και εχθροί της αληθείας με επίγνωση και θέληση της πράξεως τους.
Δεν μνημονεύονται επίσης ούτε αυτοί που συζούν αστεφάνωτοι.
Από τους νεκρούς δεν μνημονεύονται στην Εκκλησία,
όσοι πέθαναν στην απιστία,
στην αίρεση,
οι αυτόχειρες,
τα αβάπτιστα παιδιά
και όσα πέθαναν από εκτρώσεις.
069. Ποια καλά έργα βοηθούν στην προσευχή και ποια γεννιούνται απ’ αυτή;
Την προσευχή βοηθάει πολύ η ελεημοσύνη, δεδομένου ότι η ελεημοσύνη είναι πτέρυγα της προσευχής (Όσιος Ιωάννης της Κλίμακος. Λόγος 28).
Επίσης την βοηθούν η ησυχία και η εγκράτεια κατά τον λόγο, που λέγει: Από τους σπόρους του ιδρώτος της νηστείας αυξάνεται ο στάχυς του πληρώματος της σοφίας και η ησυχία είναι η κορυφή της τελειότητας για τους προσευχομένους. Και πάλι, αυτός που δοκίμασε την γλυκύτητα της προσευχής θα φύγει από την ηδονή σαν ένα άγριο γαϊδούρι.
Την προσευχή βοηθάει ακόμη η ταπείνωσης, διότι κατά τους Αγίους Πατέρας, όποιος δεν θεωρεί τον εαυτό του ότι είναι αμαρτωλός, η προσευχή του δεν είναι ευπρόσδεκτη στον Θεό, λέγει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος.
Και πάλι την βοηθούν τα δάκρυα και το πένθος διότι, κατά τον ίδιο άγιο συγγραφέα «τα δάκρυα στην προσευχή είναι σημείο του ελέους του Θεού».
Υπάρχουν ακόμη πολλά άλλα έργα που βοηθούν στην πρόοδο της προσευχής, αλλά αυτά είναι τα σπουδαιότερα.
Ενώ τα καλά έργα που γεννιούνται από την προσευχή είναι ομοίως πολλά:
·         Η πίστης,
·         η ελπίδα,
·         η ευσπλαχνία,
·         η υπομονή,
·         η εγκράτεια κ.λ.π.
Το ανώτερο αγαθό έργο που βλαστάνει από την ιερά προσευχή είναι η Θεία αγάπη, όπως λέγουν οι περισσότεροι Άγιοι Πατέρες.
070. Τι είναι νηστεία και πόσα είναι τα είδη της;
Νηστεία είναι η πλήρης η μερική εγκράτεια από το καλό και άφθονο φαγητό και ιδιαίτερα από τροφές που προέρχεται από ζώα.
Η νηστεία είναι μία σωματική θυσία, η οποία ενδείκνυται να είναι ενωμένη με την ελεημοσύνη και με τα δώρα που προσκομίζονται στο Άγιο Βήμα.
Η νηστεία μαζί με την ελεημοσύνη, τα προσφερόμενα στην Εκκλησία δώρα (άρτος, οίνος κ.λ.π.) με τις προσκυνήσεις και μετάνοιες των πιστών, όλα μαζί αποτελούν την οφειλομένη σωματική προσκύνηση, σαν μία θυσία στον Κύριο.
Η νηστεία καθιερώθηκε για να ταπεινώνει την ψυχή.
Η νηστεία είναι εγκράτεια απ’ όλες τις τροφές ή σε περίπτωση ασθενείας, από μερικές.
Παρομοίως, εγκράτεια από ποτά, απ’ όλες τις κοσμικές ασωτίες, απ’ όλες τις κακές ορέξεις.
Όλα αυτά ονομάζονται νηστεία.
Η νηστεία ονομάζεται από τους Πατέρας πτέρυγα της προσευχής, η οποία μαζί με την ελεημοσύνη ανεβάζει τον άνθρωπο μέχρι του θρόνου του Θεού.
Η νηστεία βοηθάει τον άνθρωπο να κάνει προσευχή με περισσότερη ευκολία, συμφιλιώνει τον άνθρωπο με τον Θεό και βοηθάει πολύ στην κάθαρση της ψυχής, φονεύοντας τις σωματικές ορέξεις και διευκολύνοντας την απόκτηση της Χάριτος του Αγίου Πνεύματος.
Αναλόγως της σκληρότητας της, η νηστεία μπορεί να διαιρεθεί σε πολλά είδη:
Νηστεία τελεία,
νηστεία μιας ημέρας,
νηστεία από ηδονικές τροφές
και νηστεία «βασιλική» δηλ. από τις καθημερινές τροφές με εγκράτεια την ημέρα, και όχι μέχρι χορτασμού.
071. Αυτοί που νηστεύουν από ανάγκη έχουν κανένα μισθό; Ενώ αυτοί που δεν μπορούν να νηστεύουν λόγω ασθενείας, μεγάλων βασάνων ή πτώχειας, έχουν καμία τιμωρία;
Αυτοί που νηστεύουν από ανάγκη, εάν ευχαριστούν τον Θεό και δεν γογγύζουν ενώπιον Του, θα έχουν μισθό για την υπομονή τους, διότι είναι γραμμένο «Εν τη υπομονή υμών κτήσασθε τας ψυχάς υμών» (Ματθ. 10,22) και «Ο υπομείνας εις τέλος ούτος σωθήσεται» (Μάρκ. 13,13).
Αυτοί που δεν νηστεύουν λόγω ασθενείας, έχουν την άδεια από τους Ιερούς Κανόνες να τρώγουν μερικές δυναμωτικές τροφές που τις έχουν ανάγκη (8ος και 10ος Κανών Αγίου Τιμοθέου Αλεξανδρείας και 69ος Αποστολικός).
Γι’ αυτούς που δεν νηστεύουν, – λόγω διαφόρων δύσκολων περιστάσεων -, δεν βρήκαμε στους Κανόνες περί νηστείας καμιά παράγραφο γι’ αυτούς, είτε αυτοί είναι στρατιώτες ή κρατούμενοι.
Η νηστεία λοιπόν με την μετάνοια και τα άλλα καλά έργα, συναποτελούν τα καθήκοντα της σωματικής νηστείας.
Για την χρήση οικονομίας στους Κανόνες περί νηστείας, το καλλίτερο είναι να ρωτάμε τον οικείο Επίσκοπο ή τον Πνευματικό μας, ο οποίος, αναλόγως των περιστάσεων, κανονίζει να επιβάλει αντί της νηστείας, άλλα αγαθά έργα.
072. Ποια είναι η μεγαλύτερη και πιο ευάρεστη νηστεία ενώπιον του Θεού;
Οποιαδήποτε νηστεία που γίνεται δεν σημαίνει ότι είναι θρησκευτική νηστεία και ευάρεστη στον Θεό.
Μόνο η νηστεία που γίνεται εν Ονόματι του Θεού, είναι ευπρόσδεκτη και ευάρεστη σ’ Αυτόν και σύμφωνα με τον Θείο Νόμο Του, όπως τον έδωσε ο Θεός στον Αδάμ, όπως τον διδάξαν οι προφήται και όπως τον εφήρμοσαν όλοι οι Άγιοι.
Ο άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής, νήστευε σ’ όλη την ζωή του.
Ο Σωτήρ δίδαξε για να νηστεύουμε και με ποιο τρόπο (Ματθ.6,16-17 Λουκ.21-24).
Οι δε Απόστολοι, νήστευαν και προσεύχονταν δε (Πράξ. 13,3 14,25).
Μετά απ’ αυτά, η μεγαλύτερη και ανώτερη νηστεία, είναι αυτή που γίνεται κατά την διδασκαλία της Αγίας Γραφής, δηλαδή να συνοδεύεται από την ταπείνωση, την ελεημοσύνη, την εγκράτεια των αισθήσεων και λογισμών.
Τα ίδια μας διδάξαν και οι Άγιοι Πατέρες μας.
«Η αληθινή νηστεία, λέγει ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης, και ευπρόσδεκτη στον Θεό είναι η χαλιναγώγησης των παθών…».
ΤΡΙΤΗ  ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ
073. Τι είναι η αμαρτία και γιατί συνεπάγεται την οργή τον Θεού στον παρόντα και στον μέλλοντα αιώνα;
Κατά την διδασκαλία της Αγίας Γραφής, η αμαρτία είναι η εκούσια και με επίγνωση καταπάτηση του θελήματος του Θεού.
Ονομάζεται ακόμη και ανομία (Ρωμ. 5,13 Ίακώβ.11,9).
Η ρίζα της αμαρτίας είναι η επιθυμία, η οποία δελεάζει τον άνθρωπο. «Έκαστος δε πειράζεται υπό της ιδίας επιθυμίας εξελκόμενος και δελεαζόμενος» (Ιακώβ• 1,14).
Η αμαρτία επιφέρει την οργή του Θεού κατά του αμαρτάνοντας ανθρώπου, επειδή η αμαρτία είναι μισητή ενώπιον του Θεού:
« Ότι ουχί Θεός θέλων ανομία συ ει ου παροικήσει σοι πονηρευόμένος» (Ψαλμ. 5,5).
Επίσης επιφέρει την οργή του Θεού, επειδή οι αμαρτωλοί είναι εχθροί του Θεού «Ευρεθείη η χειρ σου πάση τοις εχθροίς σου, η δεξιά σου εύροι πάντας τους μισούντας σε» (Ψαλμ. 20,9).
074. Σε ποια είδη διαιρείται η αμαρτία και ποιο είναι το πλέον δύσκολο αθεράπευτο αμάρτημα;
Ο άγιος Ιωάννης Ευαγγελιστής, διαιρεί την αμαρτία σε δύο είδη:
«εστίν αμαρτία προς θάνατον και αμαρτία ου προς θάνατον» (Α’ Ίωάν. 5,16-17).
Ο ίδιος επίσης διαιρεί την προς θάνατον αμαρτία σε τρεις μεγάλες ομάδες:
Σε επιθυμία της σαρκός, επιθυμία των οφθαλμών και αλαζονεία του βίου (Α’ Ίωάν. 2,16).
Οι άγιοι Πατέρες διαιρούν την προς θάνατον αμαρτία σε τρεις μεγάλες κατηγορίες:
α) Στις επτά βασικές αμαρτίες, που λέγονται και θανάσιμες,
β) στις αμαρτίες που βοούν στον ουρανό και είναι βαρύτερες, όπως ο φόνος, η βρεφοκτονία, η καταδυνάστευση των πτωχών, η αρπαγή της περιουσίας των άλλων, η αφαίρεση της τιμής του πλησίον κ.λ.π.,
γ) οι αμαρτίες εναντίον του Αγίου Πνεύματος, είναι οι πλέον βαριές που γίνονται από τους ανθρώπους στην γη, διότι βλασφημούν το Θεό και απομακρύνουν την Χάρη του Αγίου Πνεύματος από την ψυχή τους. Μεταξύ αυτών αναφέρουμε τις εξής:
Την απιστία στον Θεό, την αποστασία (άρνηση της πίστεως), την αίρεση, την πλάνη, την απελπισία, την αυτοκτονία, το μίσος σε ανθρώπους μέχρι θανάτου, την υπερβολική και παράλογη εμπιστοσύνη στον Θεό και τα παρόμοια.
Οι πρώτες ονομάζονται βασικές ή κεφαλαιώδεις αμαρτίες, διότι είναι οι περισσότερες που κυριαρχούν στους περισσοτέρους ανθρώπους.
Οι δεύτερες ονομάζονται «βοώσαι προς τον ουρανόν» διότι φωνάζουν στον Θεό για την τιμωρία του ανθρώπου σ’ αύτη ακόμη την ζωή.
Οι μεγαλύτερες και δύσκολο αθεράπευτες αμαρτίες, είναι όσες καταφέρονται εναντίον του Αγίου Πνεύματος
και οι θανάσιμες (τα πάθη) οι οποίες κυριαρχούν στον άνθρωπο επί πολύ χρόνο.
075. Ποιο είναι το σιχαμερότερο αμάρτημα ενώπιον του Θεού;
Είναι το αμάρτημα της υπερηφάνειας, διότι αυτό έκανε τους αγγέλους διαβόλους, αφού και η ταπείνωση μπορεί να κάνει τους διαβόλους αγγέλους (Κλίμακα Ιωάννου, Λόγος 25).
076. Πόσες είναι οι αιτίες της αμαρτίας και ποιες είναι αυτές;
Οι αιτίες της αμαρτίας είναι επτά, οι έξης:
Ποιος έκανε την αμαρτία;
Τι είδους αμαρτία έκανε;
Με Τι αφορμή και γιατί την έκανε;
Με Τι τρόπο την έκανε;
Σε Τι καιρό την έκανε (στα νιάτα του, στα γεράματα του, ήμερα, νύκτα κ.λ.π.);
Σε ποιο τόπο την έκανε;
Πόσες φορές την έκανε; (Βλέπε περισσότερα στο βιβλίο του αγίου Νικόδημου του Άγιορείτου «Διδασκαλία – περί του Πνευματικού».
077. Ποιες και πόσες είναι οι βαθμίδες της αμαρτίας;
Οι βαθμίδες της αμαρτίας είναι στον αριθμό 12, κατά τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη, οι έξης:
Πρώτη βαθμίδας: α) Όταν κάνει κάποιος καλό έργο με πονηρό σκοπό χάριν χρημάτων, δόξης, τιμής. Δηλαδή, όταν αναμιγνύεται καλό με το κακό.
Δεύτερη βαθμίδα είναι: Η μισοτελειωμένη εκτέλεση ενός καλού έργου.
Τρίτη βαθμίδα είναι ο πειρασμός, ο δόλος, δηλ. ο πειρασμός, που έρχεται εναντίον του ανθρώπου από τον διάβολο, από τον κόσμο και από το σώμα και αυτός πειράζει τον άνθρωπο με τις πέντε αισθήσεις, οι όποιες ονομάζονται κατά τους Αγίους Πατέρας «αίσθηση της ψυχής».
Η τετάρτη βαθμίδα είναι η ενότητα, δηλ. η συνένωση του νου με τον πειρασμό.
Η πέμπτη βαθμίδα της αμαρτίας είναι η πάλη του νου δηλ. της ψυχής με τον πειρασμό. Μέχρις εδώ κυοφορείται η αμαρτία. Από εδώ όμως αρχίζει να αιχμαλωτίζει τον άνθρωπο και να του επιφέρει την οργή του Θεού κατεπάνω του.
Η έκτη βαθμίδα είναι η συγκατάθεση του νου με την αμαρτία, δηλ. η ευχαρίστηση του νου από την κακή επιθυμία και τον πειρασμό. Από την στιγμή αυτή γεννάται η αμαρτία μέσα στον νου και στην καρδιά του ανθρώπου και τον καθιστά άξιο τιμωρίας, όπως λέει ο άγιος Απόστολος Ιάκωβος: «Είτα η επιθυμία συλλαβούσα τίκτει αμαρτία, η δε αμαρτία αποτελεσθείσα αποκύει θάνατον» (Ιακώβου 1,15).
Η εβδόμη βαθμίδα της αμαρτίας είναι ότι η αμαρτία ενώθηκε με τον νου και την φαντασία. Έτσι λοιπόν, αφού ο άνθρωπος συγκατατέθηκε να κάνη την αμαρτία, αναγκάζεται με την παρακίνηση του διαβόλου να εντυπώσει αυτή την αμαρτία στην σκέψη του, ως να την είχε κάνει με το έργο. Με τη φαντασία του νου η αμαρτία αυξάνεται και μεταφυτεύεται στην καρδιά του ανθρώπου.
Η ογδόη βαθμίδα της αμαρτίας, είναι η απόφαση της θελήσεως του ανθρώπου να κάνει την αμαρτία με την πράξη.
Η ενάτη βαθμίδα, είναι ήη συνήθεια της αμαρτίας, δηλ. η πραγματοποίηση της αμαρτίας επί πολλάς φοράς.
Η δεκάτη βαθμίδα είναι το πάθος, η εξοικείωση προς το κακό, δηλ. η συνεχής επιτέλεση της αμαρτίας με την θέληση και χωρίς την θέληση του ανθρώπου.
Η ενδέκατη βαθμίδα είναι η απελπισία, όταν ο ίδιος ο άνθρωπος χάση την ελπίδα της συγχωρήσεως δια της μετανοίας, με την Χάρι και το έλεος του Θεού
Η τελευταία βαθμίδα της αμαρτίας είναι η αυτοκτονία, δηλ. ό φόνος του απελπισμένου ανθρώπου με τα ίδια του τα χέρια εξ αιτίας των αμαρτιών του, με την ελεύθερη θέληση του.
Αυτή είναι η χειρότερη βαθμίδα της αμαρτίας, από την οποία να μας προστατεύσει όλους ο Θεός, διότι αυτός που αυτοκτονεί δεν συγχωρείται στους αιώνας και η Εκκλησία δεν επιτρέπει να προσευχώμεθα γι’ αυτόν.
Οι Άγιοι Πατέρες μας διδάσκουν να πολεμούμε την αμαρτία, όσο ακόμη είναι μικρή, στην ώρα της γεννήσεως της και όχι όταν μεγαλώνει και ριζώνει ως πάθος στην καρδιά μας. Να την φονεύουμε, όταν είναι μυρμήγκι και όχι λιοντάρι, διότι τότε ο «μυρμηγκολέων» μας σκοτώνει.
Επίσης και ο ψαλμωδός Δαβίδ με την έμπνευση του Αγίου Πνεύματος έλεγε: «Μακάριος ος κρατήσει και εδαφιεί τα νήπια σου προς την πέτρα» (Ψαλμ. 136,9).
Δηλαδή μακάριος είναι όποιος θα συντρίψει τις αμαρτίες του με την πέτρα – τον Χριστό – όσο είναι ακόμη μικρές, όπως τα μυρμήγκια διότι εάν μεγαλώσουν θα αιχμαλωτισθούν στην Βαβυλώνα των παθών και θα μας σκοτώσουν.
078. Ποιο είναι το πνευματικό λουτρό, το όποιο πλένει, ελευθερώνει και βγάζει από την ρίζα τις αμαρτίες, του ανθρώπου;
Πρώτα είναι το λουτρό του Θείου και Αγίου Βαπτίσματος, το οποίον εξαλείφει την αμαρτία, τόσο την προπατορική όσο και αυτές, που έγιναν μέχρι του Βαπτίσματος (Πράξ. 11,38 Ίωάν.3,3-5).
Το δεύτερο ίσης αξίας με το Βάπτισμα, είναι το Μυστήριο της Ιεράς εξομολογήσεως, το όποιον ξεπλένει και καθαρίζει τον άνθρωπο από τις αμαρτίες του.
Γι’ αυτό λέγει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος: «Δόθηκε από τον Θεό στους ανθρώπους, μετά από το Βάπτισμα, το Μυστήριο της Μετανοίας, το οποίο ονομάζεται και δεύτερο βάπτισμα».
Ενώ ο θείος πατήρ Ιωάννης της Κλίμακος τόλμησε να ειπεί: «Μεγαλύτερο από το Βάπτισμα, μετά το Βάπτισμα, είναι το χάρισμα των δακρύων» (Λόγος 7ος).
079. Πότε δεν λύεται η αμαρτία στην Ιερά εξομολόγηση;
Όταν ο χριστιανός δεν εξομολογείται όλες τις αμαρτίες του, όπως ο Ιούδας και όταν δεν τις λύνει ο Πνευματικός.
Αυτός δεν επιτρέπεται να τις λύση, εάν ο χριστιανός δεν δεχθεί τον ανάλογο κανόνα (επιτίμιο).
Εάν λύση κάποιον, πριν να εκτελέσει αυτός τον κανόνα του ή πριν να εξομολογηθεί, έστω, εάν υποσχέθηκε ότι θα το κάνει, τότε αυτός ο Πνευματικός γίνεται ένοχος για όλες τις αμαρτίες αυτού που τις έλυσε. (Βλέπε στο βιβλίο του αγίου Νικόδημου του Αγιορείτου «Περί Πνευματικού»).
Πάλι η αμαρτία του ανθρώπου παραμένει άλυτος, εάν δεν κάνει αυτός μετάνοια, διότι χωρίς την διόρθωση δεν υπάρχει συγχώρηση, διότι η αληθινή μετάνοια είναι η τελεία εγκατάλειψη της αμαρτίας.
080. Ποιες είναι οι αμαρτίες κατά του Αγίου Πνεύματος, για τις όποιες γράφει ο Κύριος ότι θα είναι ασυγχώρητες στον παρόντα και στον μέλλοντα αιώνα; Εάν εξομολογηθούν, η τους επιβληθεί επιτίμιο κ.λ.π. συγχωρούνται;
Οι αμαρτίες κατά του Αγίου Πνεύματος, όπως είπαμε και παραπάνω, είναι οι έξης: Η απιστία και αντίδραση κατά της αληθινής χριστιανικής πίστεως, η υπερβολική εμπιστοσύνη στην αγαθότητα του Θεού, η απελπισία, ο φθόνος κατά του πλησίον για την Χάρι που δόθηκε σε κάποιον, για την πρόοδο του στα καλά έργα, το θανάσιμο μίσος σ’ αυτούς που ευρίσκονται στον δρόμο της σωτηρίας, η αμετανοησία μέχρι θανάτου, η αγνωμοσύνη στις δωρεές του Θεού, η άρνηση της πίστεως, η αίρεση, η πλάνη, η αυτοκτονία και άλλα.
Η αιτία με την οποία αυτά τα αμαρτήματα δεν συγχωρούνται από τον Θεό ούτε στον παρόντα αιώνα ούτε στον μέλλοντα, είναι το πείσμα του ανθρώπου να μη θέλει να μετανοήσει γι’ αυτά τα αμαρτήματα σ’ όλη του τη ζωή, καθώς και η σκληροκαρδία του. Αυτός που έκανε μία τέτοια αμαρτία δεν συγχωρείται από τον Θεό διότι δεν θέλει να συγχωρηθεί και να υπακούσει στις εντολές του Θεού. Εάν ένας τέτοιος αμαρτωλός μετανοήσει από τα βάθη της καρδίας του, εξομολογηθεί και αποφασίσει να μην αμαρτήσει πάλι και ζητήσει την ευσπλαχνία του Θεού με επιμονή και δάκρυα, τότε με το Μυστήριο της Μετανοίας αυτός θα μπορεί να συγχωρηθεί, διότι δεν υπάρχει αμαρτία, όσο βαρεία και να είναι, που να νικά την αγαθότητα και αγάπη του Θεού.