ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ

ΟΙ ΝΕΩΤΕΡΟΙ μοναχοί μιας σκήτης επισκεφθήκανε έναν από τους Γέροντας για να τον συμβουλευθούν. Εκείνος τους υποδέχθηκε με χαρά κι αφού είπε την συνηθισμένη προσευχή, κάθισε μαζί τους κι απαντούσε σ’ όλες τις ερωτήσεις τους. Όταν πια σηκώθηκαν να φύγουν, είπαν στον Γέροντα να κάνη προσευχή.

- Δεν προσευχηθήκαμε; Είπε μ’ απορία εκείνος.

- Προσευχηθήκαμε, Αββά όταν ήρθαμε· ύστερα όμως αρχίσαμε την συνομιλία.

- Συγχωρήσατέ με, παιδιά μου, αλλά ξέρω καλά πως ένας από μας είπε εκατό ευχάς στο διάστημα της συνομιλίας.

* * *

1.

Ο Διάδοχος παραδέχεται οτι, όταν ο άνθρωπος επικαλείται το όνομα του Θεού όσο μπορεί συχνότερα, δεν πέφτει εύκολα σε αμαρτήματα. Μάθε οτι κάθε παλμός και κάθε σκέψη προσευχής οφείλεται σ' ενέργεια του Αγίου Πνεύματος και είναι η μυστική φωνή του Αγγέλου φύλακα του καθενός μας. Το όνομα του Ιησού Χριστού, που επικαλούμεθα στην προσευχή, περιέχει μέσα του αυτοϋπάρχουσα και αυτενεργούσα ανορθωτική δύναμη.

Μην ανησυχείς λοιπόν απο την ατέλεια και την ξηρασία της προσευχής σου, αλλά περίμενε μ' επιμονή τον καρπό της συχνής επικλήσεως του Θείου Ονόματος και δεν θ' αργήσει να έλθει. Εκείνο που θα πρέπει να σε ανησυχεί είναι η αμέλεια, για προσευχή. Αυτή ήταν η κύρια και μοναδική αιτία που έσπρωξε τον Απ. Πέτρο στο ν' αρνηθεί τον Χριστό!... Αυτή ήταν εκείνη που τον είχε κάνει περήφανο· γιατί όποιος νομίζει τον εαυτό του ασφαλή και σταθερό, δεν ζητάει με την προσευχή τη βοήθεια του Θεού.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟΝ
ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ

 

Ο ΜΕΓΑΣ Αρσένιος, λέγουν οι βιογράφοι του, ύψωνε τα χέρια του, σαν άλλος Μωϋσής, στην προσευχή, ενώ ο ήλιος έδυε πίσω του και τα κατέβαζε, όταν έλαμπε πάλι στο πρόσωπο του.

* * *

Ο ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ ενός Μοναστηριού που είχε ιδρύσει ο Άγιος Επιφάνιος, ο Επίσκοπος Κύπρου, επισκέφθηκε κάποτε τον Άγιο και του είπε με κάποια ικανοποίηση:

- Με την ευχή σου, Δέσποτα, δεν παραμελούμε τον κανόνα της προσευχής που μας έδωσες. Διαβάζομε με προθυμία την πρώτη ώρα, την Τρίτη, την έκτη και την ενάτη.

- Και τις άλλες ώρες τί κάνετε; Ρώτησε με έκπληξι ο Άγιος Ιεράρχης. Δεν ασχολείσθε με την προσευχή; Τότε δεν είσθε Μοναχοί.

Και βλέποντας την απορία του Ηγουμένου, εξήγησε:

- Εκείνος που ανήκει στην τάξι του Μοναχού έχει καθήκον ν’ ασχολήται διαρκώς με την προσευχή και την ψαλμωδία. Ο προφήτης Δαυίδ, αν και βασιλιάς μαζί και πολεμιστής, το βράδυ προσευχόταν, τα μεσάνυχτα σηκωνόταν από το στρώμα του – το ομολογεί ο ίδιος – για να δοξολογήσει μαζί με τους Αγγέλους το Θεό. Πριν από τα ξημερώματα τον βρίσκομε ακόμη να δέεται. Μόλις ξημέρωνε, ύψωνε την καρδιά του για να ευχαριστήση τον Πλάστη του. Το πρωί παρακαλούσε και πάλι, το μεσημέρι και το βράδυ έκλινε το γόνυ για να ικετεύση τον Θεόν. Γι’ αυτό μας βεβαιώνει πως επτά φορές την ημέρα αινούσε τον Κύριο.

* * *

Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ, που θυμάται να συνομιλήση με τον Θεόν μόνον όταν φθάση η ωρισμένη ώρα της προσευχής, δεν έχει ακόμη μάθει να προσεύχεται, λέει ένας από τους Πατέρας.

* * *

ΑΠΟ ΤΟΥΤΑ τα τέσσερα έχει πιο πολύ ανάγκη η ψυχή, έλεγε κάποιος Γέροντας: Να φοβάται την κρίσι του Θεού, να μισή την αμαρτία, ν’ αγαπά την αρετή και να προσεύχεται αδιαλείπτως.

* * *

ΟΤΑΝ ήμουν νέος, έλεγε στους αδελφούς ο Αββάς Ισίδωρος, ο Πρεσβύτερος της σκήτης, δεν είχα ωρισμένο καιρό για προσευχή. Προσευχόμουν χωρίς διακοπή όλη την ημέρα και το μεγαλύτερο μέρος της νύκτας.

* * *

ΑΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΗ ο Θεός την αμέλεια μας στην προσευχή και τον σκορπισμό του νου μας στην ψαλμωδία, είναι αδύνατον να σωθούμε, έλεγε ο Αββάς Θεόδωρος.

* * *

Ο ΑΒΒΑΣ ΗΣΑΙΑΣ, ο Πρεσβύτερος του Πηλουσίου, μάλωνε τους αδελφούς, όταν συνωμιλούσαν στην τράπεζα.

- Μη μιλάτε, παιδιά μου, τους έλεγε. Η τράπεζα του μοναχού πρέπει να είναι δεύτερη Εκκλησία. Είδα κάποτε ένα φτωχό που ενώ έτρωγε εδώ μαζί με όλους, η προσευχή του σαν φωτεινή στήλη άγγιζε τον ουρανό.

* * *

ΠΕΡΑΣΑΝ κάποτε από το κελλί του Αββά Λουκίου οι λεγόμενοι Ευχίται Μοναχοί. Ο Γέροντας τους κράτησε και συνωμίλησε μαζί τους.

- Ποιό είναι το έργο σας, αδελφοί; Τους ρώτησε.

- Εμείς δεν ασχολούμεθα με καμμιά υλική εργασία, αποκρίθησαν εκείνοι. Ακολουθούμε τη σύστασι του θείου Παύλου: αδιαλείπτως προσευχόμεθα.

- Δεν τρώτε καθόλου;

- Τρώμε.

- Δεν κοιμάσθε;

- Κοιμώμεθα λίγο.

- Όταν κοιμάσθε, ποιός προσεύχεται για σας;

- ...

- Μα τότε, αδελφοί μου, είπε ο Αββάς Λούκιος, δεν κάνετε ακριβώς αυτό που λέτε. Εμείς εδώ κάνομε εργόχειρο για να μη ζούμε εις βάρος άλλων και να πως τηρούμε το «αδιαλείπτως προσεύχεσθε»:

Όταν αρχίζωμε το πρωί τη δουλειά μας, λέγει ο καθένας μας: « ελέησον με, ο Θεός, κατά το μέγα έλεος σου και κατά το πλήθος των οικτιρμών σου εξάλειψον το ανόμημα μου». Δεν είναι τούτο προσευχή;

Όταν με το νου προσεύχωμαι, τα χέρια μου πλέκουν. Από την εργασία μου αυτή κερδίζω δεκαέξι νομίσματα. Ξοδεύω ελάχιστα για το καθημερινό μου ψωμί και τα υπόλοιπα τα δίνω ελεημοσύνη στους πτωχούς και αρρώστους αδελφούς μου, που δεν μπορούν να εργασθούν. Το ίδιο κάνουν και οι άλλοι αδελφοί. Όταν λοιπόν εμείς τρώμε ή κοιμώμεθα, οι πτωχοί προσεύχονται για μας και η καρδιά μας μας πληροφορεί πως έτσι εφαρμόζομε τη σύστασι του Αποστόλου.

*  *  *

ΜΕΓΑΛΟ κατόρθωμα για τον άνθρωπο, γράφει ο Αββάς Ευάγριος, να προσεύχεται με το νου συμμαζεμένο στα λόγια της προσευχής, πολύ μεγαλύτερο όμως να ψάλλη έτσι, χωρίς καθόλου να περισπάται.

*  *  *

ΠΩΣ ν’ αποκτήσω κατάνυξι στην προσευχή, Αββά; ρώτησε ένας Αδελφός τον Όσιο Σιλουανό, που είχε μεγάλη πείρα στα πνευματικά. Και του εμπιστεύθηκε πως έκανε μεγάλη προσπάθεια να ψάλλη μελωδικά για ν’ αντιστέκεται στον ύπνο που τον ενοχλούσε στην Ακολουθία.

- Η ψυχή, παιδί μου, δε συγκινείται τόσο από τη μελωδία, όσο από το περιεχόμενο του ψαλμού, εξήγησε ο Όσιος. Προσέχοντας μόνο να ψάλλης μελωδικά, κινδυνεύεις να πέσης σε κενοδοξία και να σκληρύνη πιο πολύ η καρδιά σου. Είτε προσεύχεσαι, είτε ψάλλεις, να έχης πάντοτε βαθειά συναίσθησι ότι βρίσκεσαι μπροστά στον Άγιο Θεό. Μην επιτρέπης στο νου σου να ρεμβάζη. Αγάπησε την ταπεινοσύνη, που γεννά την κατάνυξι. Μη θέλης να κάνης επίδειξη της σοφίας και των γνώσεων σου. Προτίμα να διδάσκεσαι παρά να διδάσκης. Κοντά στα παραπάνω, βλέποντας ο Θεός την αγαθή σου προαίρεσι, θα σου δώση το χάρισμα της κατανύξεως.

* * *

ΛΕΝ για τον Όσιο Σισώη τον Θηβαίο, πως, μόλις απόλυε η εκκλησία, έφευγε για το κελλί του σχεδόν τρέχοντας. Μερικοί νεοφερμένοι Μοναχοί στη σκήτη, που δεν τον γνώριζαν ακόμη, βλέποντας τον, έλεγαν πως είχε δαιμόνιο και τον κυνηγούσε. Οι παλαιότεροι όμως τους εξήγησαν πως μ’ αυτό τον τρόπο συνήθιζε ο Όσιος ν’ αποφεύγη τις συνομιλίες, για να μη αποσπάται ο νους του από την προσευχή.

* * *

ΚΑΙ ο Αββάς Μακάριος συνήθιζε στο τέλος της Θ. Λειτουργίας να στέκεται στην πόρτα της εκκλησίας και να ψιθυρίζη στους Μοναχούς που έβγαιναν:

- Φεύγετε, Αδελφοί.

- Πού θέλεις να πάμε, Αββά; ρωτούσαν οι νεώτεροι. Μήπως πιο βαθειά στην έρημο;

Ο Όσιος τότε έβαζε το δάκτυλο στο στόμα και τους απαντούσε:

- Τούτο δω να φεύγετε.

Εννοούσε τις συνομιλίες, για να μη σκοτίζεται ο νους τους και χάνουν τις καλές σκέψεις που κέρδισαν με την προσευχή.

* * *

Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ του χριστιανού, λέγει κάποιος Γέροντας, πρέπει να γίνεται, πρώτον, με διάθεσι ειρηνική, ύστερα με ησυχία και κοσμιότητα. Όταν προσεύχεται μαζί με άλλους στην εκκλησία, πρέπει ν’ αποφεύγη τις εξωτερικεύσεις της ευλαβείας του και τις δυνατές φωνές που φέρνουν σύγχυσι και στον ίδιο και στους άλλους.

Η προσευχή οφείλει να γίνεται με εσωτερικό πόνο της καρδιάς και με ήρεμο νου αφωσιωμένο στο Θεό.

Υπάρχουν άνθρωποι, που πάσχουν από σωματικές αρρώστειες κι ενώ χειρουργούνται ή καυτηριάζονται από το γιατρό, υποφέρουν καρτερικά τον πόνο, χωρίς φωνές και φασαρία, σιωπηλά και υπομονετικά. Άλλοι πάλι ανυπόμονοι χαλούν τον κόσμο από τις φωνές, όταν τους κάνουν θεραπεία. Μήπως όμως έτσι αποφεύγουν τον πόνο; Μάλλον τον αυξάνουν.

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με την προσευχή. Οι πνευματικώτεροι άνθρωποι προσεύχονται αθόρυβα με «στεναγμούς αλαλήτους». ΄Ετσι διατηρούν την ψυχική τους γαλήνη. Οι άλλοι δε συγκρατούν τον εαυτό τους. Προσεύχονται μεγαλοφώνως, με εκδηλώσεις εξωτερικές, που συχνά σκανδαλίζουν τους άλλους. Ο πραγματικός χριστιανός πρέπει ν’ αποφεύγη την ακαταστασία και τα εξωτερικά σχήματα. Να προτιμά την τάξι, την ησυχία και την ταπείνωσι. Αυτό ζητά και ο Θεός με το στόμα του Προφήτου, που λέγει: «επί τίνα επιβλέψω, αλλ’ ή επί τον ταπεινόν και ησύχιον, τον τρέμοντα μου τους λόγους;»

Όσοι χριστιανοί διάλεξαν αυτό το δρόμο, έγιναν παράδειγμα και φως για πολλούς άλλους.

* * *

Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ που στην κοινή λατρεία, ενώ βρίσκεται μαζί με άλλους στην εκκλησία, κλείνει το στόμα και την καρδιά και δεν ψάλλει και δεν προσεύχεται, όπως εκείνοι, μοιάζει με δαίμονα, λέγει κάποιος Πατήρ. Αυτός ο ακάθαρτος, μη υποφέροντας ν’ ακούη τις δοξολογίες της Εκκλησίας στον Θεό, προσπαθεί ν’ αποσπάση το νου του ανθρώπου από την ψαλμωδία και την προσευχή.

ΑΓΙΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΜΙΛΟΥΝ
ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ

2.

Για να είναι αληθινή η προσευχή, πρέπει να γίνεται με αποκλειστικό σκοπό να μας συνδέσει με τον Θεό· γι' αυτό η καλύτερη, η αληθινή προσευχή είναι εκείνη, που γίνεται στα κρυφά. Για τη μυστική προσευχή ο Ευαγγελιστής Ματθαίος γράφει: " Συ, όταν προσεύχεσαι, έμπα στο ταμείο σου και αφού κλείσεις καλά την πόρτα σου, προσευχήσου στον Πατέρα σου εκεί στα κρυφά".

Ταμείο εδώ εννοεί την καρδιά μας και τον ψυχικό μας κόσμο γενικά. Εκεί όπου φυλάγουμε τους μύχιους λογισμούς μας, τα συναισθήματα μας και τις επιθυμίες μας. Εκεί μας συμβουλεύει να μπαίνουμε κάθε φορά που θέλουμε να προσευχηθούμε. Και όταν μας λέει να κλείνουμε την πόρτα, εννοεί την πόρτα κυρίως των σωματικών περισπασμών και φροντίδων. Μόνο με το κλείσιμο αυτής της πόρτας εξασφαλιζόμαστε από κάθε πειρασμό και ο νούς μας προσηλώνεται στον Θεό!...

Ο δε ιερός Θεοτόκης γράφει:
" Όταν προσεύχεσαι, βάλε όλη σου την προσοχή και επιμέλεια να αισθάνεται η καρδιά σου όσα λαλεί η γλώσσα σου... Τότε αληθινά μπήκες στο ταμείο σου και έκλεισες την πόρτα σου. Τότε αληθινά η προσευχή σου ανεβαίνει σαν θυμίαμα ενώπιον του Κυρίου και κατεβάζει από τον ουρανό τη συγχώρεση των αμαρτιών σου και τα μεγάλα χαρίσματα του φιλανθρώπου Θεού"

Όλες οι πράξεις ευσέβειας έχουν η κάθε μιά τον καιρό της. Η προσευχή δεν περιορίζεται χρονικά, είναι δικά της όλα τα χρόνια της ζωής μας. Χωρίς την προσευχή καμμιά αγαθή πράξη δεν γίνεται καλά. Όποιος αποφασίσει να επικαλείται το όνομα του Κυρίου Ιησού συνεχώς, είναι φυσικό στην αρχή να συναντάει δυσκολίες. Όσο όμως περισσότερο επιμένει, τόσο γρηγορότερα συνηθίζει και εξοικειώνεται με την προσευχή. Και η γλώσσα του και τα χείλη του αποκτούν τέτοια ικανότητα, ώστε χωρίς καμμιά προσπάθεια ύστερα από λίγο καιρό, αυτός που προσεύχεται αντιλαμβάνεται οτι η προσευχή του έγινε ένα συνεχές και ουσιώδες απόκτημα. Και άν καμμιά φορά του συμβεί για ένα οποιοδήποτε λόγο να την σταματήσει, αισθάνεται έντονα σαν κάτι να του λείπει!... Κατ' αυτόν τον τρόπο η προσευχή του γίνεται συνήθεια και το μυαλό του αρχίζει να συνιθίζει να παρακολουθεί την ενέργεια των χειλέων. Έτσι έχει για γενικό αποτέλεσμα τη δημιουργία μιάς πηγής ευφροσύνης για την καρδιά απ' όπου εκπέμπεται η αληθινή προσευχή!...

* * *

3.

Η προσευχή είναι το ευγενέστερο γνώρισμα του ανθρώπου. Η προσευχή είναι η κορυφαία ενασχόληση του νου. Η προσευχή είναι η τελειότερη τροφή της ψυχής. Είναι ακόμα η εκδήλωση της αγάπης μας προς τον Κύριο, όπου και Αυτός με το παράδειγμά Του μας εδίδαξε το μεγάλο αυτό καθήκον της προσευχής.

Αληθινή προσευχή δεν είναι μόνο το να ζητούμε. Είναι και το να ευγνωμονούμε τον Θεό, και να Τον ευχαριστούμε, και να Τον δοξολογούμε.

Αν δεν τα καταφέρνετε, ώστε ενώ εργάζεστε, να λέτε συνεχώς την ευχή, προσπαθήστε τουλάχιστον ο νους σας να 'ναι συγκεντρωμένος στην εργασία σας και να αποφεύγετε τις εφάμαρτες σκέψεις, τους λογισμούς κατακρίσεως και τους λογισμούς απελπισίας. Κι αν το πετύχετε αυτό, δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητο. Είναι και αυτό πολύ σπουδαίο! Ο Αββάς Δωρόθεος ρώτησε κάποτε τον Άγιο Βαρσανούφιο: '” 'Όλη την ημέρα δεν μπορώ να πω ένα, Κύριε ελέησον.΄ Και του απεκρίθηκε: ' Έχει πολλούς, που επιθυμούν να μεταβούν στην πόλη, π.χ. στην Κωνσταντινούπολη. Επιβιβάζεται ένας στο πλοίο, φθάνει στην Κωνσταντινούπολη, εισέρχεται στην Πόλη, μα δεν ευρίσκεται κανείς εκεί, που να του πή ότι εκείνη η πόλη είναι αυτή ακριβώς που θέλει να πάη, δηλαδή η Κωνσταντινούπολη!' Έτσι και συ τώρα: Όλος ο σκοπός είναι να 'χης τον λογισμό ενωμένο με τον Θεό. Αφού η εργασία, που εκτελείς είναι του Θεού και ο νους σου είναι προσηλωμένος σ' εκείνη την εργασία και αποφεύγεις έτσι τους κακούς λογισμούς, τότε είσαι ήδη πάλιν με τον Θεό!”

Ψυχρή προσευχή σημαίνει υπερηφάνεια.

Η προσευχή σου να πηγάζει μέσα από την καρδιά σου.

Απερίσπαστη προσευχή είναι εκείνη, κατά την οποία, όταν προσεύχεσαι, ο νους σου είναι προσκολλημένος στον Θεό.

Όταν προσεύχεσαι, να έχεις μέσα σου βεβαιότητα ότι θα λάβης το ζητούμενο.

Όταν προσευχώμαστε, να καταλαβαίνουμε την έννοια αυτών που λέμε. Όχι να βαττολογούμε και ο νους μας να πετά αλλού.

Να προσευχόμαστε, για να κατανοούμε το άγιο θέλημα του Θεού και να το πραγματοποιούμε.

Ο Θεός απαντά στην προσευχή μας με πολλούς τρόπους. Κάποτε απαντά και με γεγονότα, που τα νομίζουμε συμπτώσεις, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι συμπτώσεις, αλλά έργο της θείας Του Πρόνοιας. Απαντά άλλες φορές και με μια αναπάντεχη έκβαση των γεγονότων. Απαντά ακόμα και με τη σιωπή Του, αν τούτο είναι το συμφέρον στην ψυχή μας.

Και μόνη η αναφορά στην προσευχή μας του Παναγίου Ονόματος του Θεού, της Υπεραγίας Θεοτόκου, των Μαρτύρων, των Οσίων και όλων των Αγίων προξενεί σε μας μεγάλη χαρά, απερίγραπτη παρηγοριά, ειρήνη στην καρδία.

Αγάπη προς τον πλησίον σημαίνει να προσεύχεσαι γι' αυτόν, όπως θα προσευχόσουν για τον εαυτό σου, αν είχες εσύ το δικό του πρόβλημα.

Χωρίς το ελατήριο της Αγάπης, η προσευχή δεν εξακοντίζεται στον ουρανό.

Η προσευχή να γίνεται με επίγνωση και με ταπείνωση. Τότε καθαρίζει την ψυχή από τον ρύπο της αμαρτίας. Κι όταν έρχεται κατάνυξη και συντριβή στην καρδία, τότε αναγεννάται ο άνθρωπος.

Γέροντος Γερμανού Σταυροβουνιώτου

* * *

4.

Ο Πέτρος ο κορυφαίος των Αποστόλων, στον οποίον ο Πατήρ απεκάλυψε τη Θεότητα του Ιησού Χριστού λέγοντας· " Συ είσαι ο Χριστός, ο υιός του αληθινού Θεού", ό Πέτρος που είδε με τα μάτια του τη Θεότητα του Χριστού πάνω στο όρος Θαβώρ, αυτός ο Πέτρος, όταν μ' απλότητα μια ασήμαντη γυναίκα τον ρώτησε " Μήπως είσαι και συ από τους ανθρώπους τούτου", δηλαδή του Ιησού, χωρίς δισταγμό αποκρίθηκε: " Δεν ξέρω τον άνθρωπο"! Και δεν σταμάτησε μόνο σε τούτη την άρνηση, αλλά μπροστά σ' όλο το βλάσφημο εκείνο πλήθος " τότε άρχισε ν' αναθεματίζει και να ορκίζεται πως δεν γνωρίζει καθόλου τον άνθρωπον αυτόν". Και όλα αυτά γιατί; Διότι δεν είχε μαζί του το όπλο της προσευχής, για ν' αμυνθεί στην επίθεση. Γιατί είχε αμελήσει να προσεύχεται και δεν είχε ενωθεί δια μέσου της προσευχής με τον Παντοδύναμο Κύριο.

Παρόμοια παραστρατήματα και λαβύρινθοι περιμένουν όποιον δεν προσεύχεται διαρκώς. Καταντάει ν' αρνείται τον Κύριο για πολύ ασήμαντα πράγματα. Και αφού τον αρνηθεί, εξακολουθεί ν΄ απομακρύνεται απ' Αυτόν πέφτοντας από τη μιά αμαρτία στην άλλη. Γι' αυτό και ο Κύριος είπε την παραβολή της χήρας και του Κριτού της αδικίας: "Για να μας παρακινήσει να προσευχόμαστε πάντοτε και να μη βαριόμαστε".

Μάθε λοιπόν και συ, αδελφέ, με άλλου το πάθημα, δηλαδή με το κατρακύλισμα τούτο του Απ. Πέτρου, να μη κρατείς ποτέ τον εαυτό σου από το να προστρέχει προς τον Κύριο με την προσευχή, ιδιαίτερα σε στιγμές πειρασμού και θλίψεων· γιατί ξέρω πως αν αφήσεις την προσευχή, ένα απλό πείραγμα, ένας μόνο λόγος, μιά μονάχα αντίρρηση οποιουδήποτε είναι αρκετά να σε κάνουν ν' αρνηθείς όλες σου τις καλές πράξεις και συνήθειες, που έκαμες για τη σωτηρία της ψυχής σου και να λησμονήσεις Εκείνον τον Δεσπότην, που τόσο πολύ σ' ευεργέτισε κι έδωσε το Αίμα Του και τη ζωή Του για εσένα..

* * *

5.

Ο Πανάγαθος Θεός ακούει τις προσευχές όλων μας ανεξαιρέτως, αρκεί να εκπορεύονται και εκπέμπονται από τα βάθη της καρδιάς μας. Ακόμη και των αμαρτωλών τις προσευχές ακούει ο Κύριος, όταν γίνονται με πίστη και πραγματική μετάνοια.

Χαίρεται μάλιστα ο Κύριος, όταν οι αμαρτωλοί, πικρά μετανιωμένοι για τις πράξεις τους, ζητούν συγχώρεση. Έτσι χάρηκε ο πατέρας της παραβολής του Ασώτου κι έσφαξε το μόσχο το σιτευτό, μόλις γύρισε ο παραστρατημένος υιός του!

Ο προφητάναξ Δαβίδ, ο μεγάλος αυτός ποιητής και ψαλμωδός, που οι προσευχές του περιέχονται στο ανυπέρβλητο Ψαλτήρι " Αμάρτησα απέναντι του Κυρίου"" ομολόγησε, όταν συνήλθε από το παραστράτημα του. Και ο Κύριος του φανέρωσε: " Σου συγχώρεσα την αμαρτία του, μη λοιπόν στενοχωρείσαι γι' αυτήν"

Όταν ο αυταρχικότατος και σκληρότατος βασιλιάς των Ιουδαίων Μανασσής ταπεινώθηκε νικημένος κι αιχμαλωτισμένος από τους Ασσύριους και προσέφυγε στον Θεό και τον παρακάλεσε να τον συγχωρέσει για τ' αμαρτήματα του, Εκείνος " και υπήκουσε αυτού και υπήκουσε της βοής αυτού και επέστρεψαν αυτόν εις Ιερουσαλήμ επί την Βασιλείαν αυτού"...

Κατά την παραβολή του Κύριου Ιησού, όταν ο τελώνης μπήκε στο ναό, ταπεινός και συντριμμένος ζήτησε συγχώρεση λέγοντας· " Θεέ μου, λυπήσου με τον αμαρτωλό και συγχώρεσε με", επειδήη τα λόγια του βγήκαν από τα μύχια της καρδιάς του, έκαναν τον Μεγαλοδύναμο να τον συγχωρέσει. Και κατά το " Μνήσθητι μου, Κύριε" δηλαδή " Θυμίσου με Κύριε, όταν έλθης στη Βασιλεία σου" του ενός από τους δύο ληστές, στάθηκε ικανό, για να μπεί αυτός μέσα στον Παράδεισο!

Μη διστάσεις λοιπόν και συ αδελφέ μου, όταν ως άνθρωπος πέσεις σε κάποιο αμάρτημα, να ζητήσεις τη συγχώρεση από τον Κύριο μας. Να είσαι βέβαιος, πως, όταν η μετάνοια σου είναι πραγματική, θα σου δοθεί η άφεση.

* * *

6.

Αν ο Πανάγαθος Θεός ακούει τις προσευχές των αμαρτωλών που μετανοούν, πολύ περισσότερο ακούει τις προσευχές των δικαίων και τους στέλνει τη βοήθεια Του. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η Άννα, η μητέρα του προφήτη Σαμουήλ. Την ενάρετη και ευτυχισμένη ζωή της την εσκίαζε ο καημός, οτι είχε προχωρήσει αρκετά στην ηλικία και δεν είχε αποκτήσει παιδί. Κατέφυγε τότε στον Θεό και προσευχήθηκς στον Κύριο και με δάκρυα θερμά τον παρακάλεσε να λύσει τη στείρωση της. Ο Θεός εισάκουσε την προσευχή της και της έδωσε τον Σαμουήλ...

Η Παλαιά Διαθήκη είναι γεμάτη από τέτοια παραδείγματα. Έτσι ο προφήτης Ηλίας " Με προσευχή παρακάλεσε τον Θεό να μη βρέξει και δεν έβρεξε τρία χρόνια και έξι μήνες. Και πάλι προσευχήθηκε και ο ουρανός έβρεξε και η γη έδωκε πλούσια τους καρπούς της".

Ο Ελισσαίος ανέστησε το παιδί της Σωμανίτιδας με προσευχή.

Και είναι σε όλους γνωστό πως ο Προφήτης Δανιήλ, με την προσευχή, έφραξε τα στόματα των λεόντων!

Και πως οι τρείς παίδες μέσα στην πυρακτωμένη κάμινο, με την προσευχή, έσβησαν τη δύναμη της φωτιάς!

Ζήτα λοιπόν και σύ, αδελφέ μου, με την προσευχή, την προστασία και τη βοήθεια του επουρανίου Πατέρα και να είσαι βέβαιος, οτι, εάν τα αιτήματα σου είναι αγνά και ψυχωφελή, θα εισακουσθείς από τον Κύριον. Έχε δε υπόψη σου ότι τα αιτήματα θα ακουσθούν, όταν έχεις ακλόνητη πίστη στο Θεό. Και η πίστη αποκτάται και στερεώνεται μονάχα με την προσευχή! Όταν με πίστη απευθυνόμαστε προς τον Κύριο παρακαλώντας Τον για δίκαια πράγματα, μας ακούει. Όμως η προσευχή μας πρέπει να γίνεται με ταπείνωση, όμοια με εκείνη του Τελώνη. Η υπερηφάνεια στην προσευχή φέρνει τ' αντίθετα αποτελέσματα, όπως έγινε με το Φαρισαίο της ίδιας παραβολής.
" Όπως η προσευχή του ταπεινού κάμπτει τον Θεό, έτσι η προσευχή του υπερήφανου κάνει τον Ύψιστο να θυμώνει μαζί σου και να υπολογίζει την προσευχή σου ως αμαρτία" γράφουν οι Νηπτικοί Πατέρες...

* * *

7.

Η σωτηρία του ανθρώπου εξαρτάται από την προσευχή, γιατί τον ενώνει με τον Θεό. Όταν ο άνθρωπος είναι ενωμένος με τον Θεό, είναι επόμενο να μη ξεφεύγει από το Νόμο του Θεού και να προσέχει σε κάθε βήμα του. Έτσι με την προσευχή όλοι μας οι σκοποί στη ζωή είναι θεάρεστοι. Όλες μας οι ενέργεις στέφονται από επιτυχία, γιατί έχουμε συμπαραστάτη μας τον Θεό. Είναι λοιπόν η προσευχή κάτι αναγκαίο και πρωταρχικό στη ζωή μας. Όμως ο σατανάς παραμονεύει πάντοτε, για να βρή μια στιγμή που δεν κρατάμε το όπλο της προσευχής, ώστε να μας παρασύρει στο δρόμο του, που είναι εύκολος και κατηφορικός. Να γιατί επιβάλλεται η προσευχή μας να είναι πάντοτε αδιάλειπτη. Η εκτέλεση των άλλων χριστιανικών καθηκόντων μας γίνεται κατά διαστήματα, το καθήκον όμως της προσευχής επιβάλλεται να γίνεται αδιάκοπα και συνεχώς.

* * *

8.

Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος λέει τα εξής:
" Νίκησε τους εχθρούς στο μυαλό σου με το όνομα του Ιησού. Δεν θα εύρεις άλλο όπλο δυνατότερο απ' αυτό! Ομοίως και τα πάθη σου θα κατασιγάσεις μέσα σου και θα τα εξαλείψεις με την προσευχή!"

* * *

9.

Ο Νικήτας Στηθάτος στη Φιλοκαλία λέει για την προσευχή:
" Αυτός που κατώρθωσε να πετύχει την πραγματική προσευχή και πλημμυρίστηκε το είναι του από την αγάπη του Χριστού, δεν γίνετια αιχμάλωτος των αισθήσεων του και δεν δίνει την προτίμηση του σε τίποτε. Δεν υπερτιμάει τον δίκαιο και δεν κατακρίνει κανένα και ομοιάζει με τον Θεό, που ανατέλλει τον ήλιο επι πονηρούς και αγαθούς και βρέχει επί δικαίους και αδίκους".

* * *

10.

Την νοερά προσευχή ο καθένας μας μπορεί να την αποκτήσει και να την κάνει μέσο επικοινωνίας του με τον Κύριο. Δεν στοιχείζει τίποτε εκτός από την προσπάθεια της σιωπής και τη φροντίδα για την όσο το δυνατόν συχνότερη επίκληση του γλυκήτατου ονόματος του Κυρίου Ιησού, που γεμίζει τον άνθρωπο με αγαλλίαση.

Η ενδοσκόπηση του ψυχικού μας κόσμου μας δίνει τη ευκαιρία να γνωρίσουμε τι μυστήριο είναι ο άνθρωπος. Να νιώσουμε την ευφροσύνη της αυτογνωσίας και να χύνουμε πικρά δάκρυα μετανοίας για τις πτώσεις μας και την αδυναμία της θελήσεως μας. Με το νού μέσα στην καρδιά μας μπορούμε να κάνουμε σιωπηλοί κρίσεις και επικρίσεις και να διαβάζουμε μυστικά ολόκληρα βιβλία. Έτσι, ας μην αφήνουμε το νου μας να λέει τίποτε άλλο, παρά τη συντομη και μονολόγιστη καλούμενη προσευχή " Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησον με".

Αλλά δεν αρκεί μόνο αυτό. Χρειάζεται ακόμη να κινήσεις και τη θέληση σου, δηλαδή να λες την ευχή αυτή μ' όλη τη δύναμη της αγάπης σου πρός τον Κύριον Ιησούν. Μόνο όταν απερίσπαστη από άλλες έννοιες και σκέψεις έλθει η ψυχή μας σ' επαφή με τον Κύριο, τότε προσκολλάται με αγάπη στά νοήματα της ευχής... Όμως ο νούς μας από τα μικρά μας χρόνια έχει συνηθίσει να πετάει, καθώς λέμε, στα αισθητά πράγματα του έξω κόσμου και στις διάφορες υποθέσεις, που μας απασχολούν ως άτομα. Ανάγκη λοιπόν να καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια, για να κατευθύνεται την ώρα της προσευχής όλη μας η σκέψη την καρδιά.

* * *

11.

Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης εκφράζεται ως εξής για τη συνεχή επίκληση του ονόματος του Ιησού:
" Ο Ιησούς ας είναι το γλυκή μελέτημα της καρδίας σου.
Ο Ιησούς ας είναι το εντρύφημα της γλώσσας σου.
Ο Ιησούς ας είναι η συνεχή ιδέα του νού σου.
Ο Ιησούς ας είναι η αναπνοή σου και ποτέ να μη χορταίνεις επικαλούμενος τον Ιησού.
Απο αυτή τη συνεχή γλυκύτατη μνήμη του Ιησού θέλουν εμφυτευθεί και γίνουν μεγάλα δέντρα οι τρείς εκείνες μεγάλες και θεολογικές αρετές, η πίστις, η ελπίς και η αγάπη".

* * *

12.

Όποιος ασχολείται με την αδιάκοπη εσωτερική προσευχή όχι μόνο σωφρονεί, αλλά και βλέπει καλά και θεολογεί.

* * *

13.

" Ζείτε αγνή πνευματική ζωή και τότε δεν θα υποκύπτετε στις επιθυμίες της σάρκας" λέει ο Θείος Παύλος.

Η προσευχή είναι ένα λειτούργημα που βοηθάει τον άνθρωπο να επικοινωνεί με τον Δημιουργό του.

Όλοι οι άγιοι Πατέρες στην κατά κόσμο ζωή τους την προσευχή την είχαν κάνει καθημερινή απασχόληση τους και κυριαρχικό βίωμα τους .

* * *

14.

Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης γράφει:
" Οι τρόποι με τους οποίους πρέπει να προσεύχεσαι είναι δύο, εσωτερικός και εξωτερικός.

Ο εσωτερικός είναι το να βιάζεσαι να συμμαζεύεις τον νου σου στα λόγια της προσευχής και κανένα πράγμα να μη τον αφήνεις να συλλογίζεται, στοχαζόμενος οτι παρίστασαι ενώπιον του Θεού. Την καρδία σου κάνε την να νοστιμεύεται στα λεγόμενα, καθώς νοστιμεύεται στα καλά φαγητά. Να έχεις συντριβή και κατάνυξη, και άλλοτε μεν να προσεύχεσαι με το νου και την καρδιά, που είναι καλύτερο, άλλοτε δε και με το στόμα.

Ο δε εξωτερικός τρόπος, κατά τον αυτόν Αγ. Νικόδημο, είναι το να προσέυχεσαι πότε σκύβοντας κάτω την κεφαλή σου, σαν τον τελώνη, πότε στεκόμενος, πότε γονατιστός και πότε σηκώνοντας τα χέρια σου. Όλοι αυτοί οι τρόποι είναι μαρτυρημένοι από τις Θείες Γραφές.

Ο καιρός της προσευχής είναι το να προσεύχεσαι στούς διορισμένους από την Εκκλησία επτά καιρούς ( =εσπερινόν, απόδειπνο, μεσονυκτικόν, όρθρον και ώρες) κατά το ψαλμικό " Επτά φορές τη μέρα Σε ύμνησα".

Ιδιαίτερα να βιάζεις τον εαυτό σου στο να προσεύχεσαι παντοτινά και αδιάλειπτα, καθώς παραγγέλει ο Απ. Παύλος
" Αδιαλείπτως προσεύχεσθαι".

Να προσεύχεσαι λοιπόν και όταν κάνεις την τέχνη ή άλλη σου υπηρεσία και να τις αρταίνεις με την προσευχή ωσάν το αλάτι, κατά τον Μέγα Βασίλειον.

Ο τόπος της προσευχής κατά πρώτον λόγον είναι ο ναός. Κατά δεύτερον λόγον είναι ο πλέον ήσυχος τόπος του σπιτιού σου· διότι βλέπουμε και τον Απ. Πέτρον που " ανέβη στο δώμα του σπιτιού να προσευχηθή".

* * *

15.

Ο Άγιος Ησύχιος γράφει για την προσευχή:
" Απο τη συνεχή μνήμη και επίκληση του Κυρίου Ιησού προέρχεται μέσα στο νου μας μια θεϊκή κατάσταση. Τούτο συμβαίνει, αν επικαλούμεθα τον Κύριον Ιησού με θέρμη καρδίας βοώντες προς Αυτόν μέρα-νύχτα, οπότε η συνέχεια γεννάει τη συνήθεια και η συνήθεια γίνεται δεύτερη φύση!... Όταν έρθει σ' αυτή την κατάσταση ο νούς μας, επιζητεί τους πολέμιους διαβόλους - όπως ο κυνηγητικός σκύλος το λαγό στο δάσος- για να τους εξαφανίσει! ".

* * *

16.

Ο Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος για να μας δείξει οτι συνέχεια και με προσοχή πρέπει να προσευχόμαστε στον Θεό, γράφει:
" Καθώς μια οικία, που έχει μέσα της τον νοικοκύρη, είναι καθαρή, έτσι και η ψυχή που έχει μέσα της το Δεσπότη Χριστό διαμένοντα είναι πεντακάθαρη, διότι τον Κύριο με όλους τους πνευματικούς θησαυρούς έχει ένοικον και οδηγόν!...

Ουαί δε στην ψυχή εκείνη, της οποίας αποδημεί ο Δεσπότης Χριστός!... Γιατί τότε η ψυχή αυτή είναι έρημη από αρετές και γεμάτη από κάθε ακαθαρσία και ακαταστασία. Εκεί σειρήνες και δαίμονες κατοικούν, όπως στην ερημωθείσαν οικία αίλουροι και σκυλιά και κάθε ακαθαρσία.

Ουαί στην ψυχή εκείνη, η οποία δεν σηκώνεται από το φοβερό πέσιμο της και μέσα της έχει τους δαίμονες, που την πειθαναγκάζουν ν' αποστρέφεται τον Ουράνιον Νυμφίοντης αποσπώντας το νου της από το Νυμφίο Χριστό και παρασύροντας τον στις βιοτικές μέριμνες.... Όταν δε η ψυσή αυτή επιστρέψει στον Κύριο επικαλούμενη Αυτόν νύχτα-μέρα, θα καθαρίσει αυτήν από την κακία που έχει μέσα της, οπώτε άμωμη και άσπιλη νύμφη θα παραστήσει αυτήν ενώπιον Του.

Εξέτασε τον εαυτό σου:
α) Αν σε οδηγεί στο Φως το αληθινό
β) Αν τρώγεις την αληθινή βρώση και πόση, που είναι ο Κύριος.

Εάν είσαι έρημος και στερείσαι τούτων, ζήτα μέρα και νύχτα να λάβεις αυτά που στερείσαι.

* * *

17.

Ο Θείος Χρυσόστομος παραγγέλει σ' όλους τους τεχνίτες αυτά:
" Είσαι χειροτέχνης; Ψάλλε. Κάθεσαι; Ψάλλε. Είναι μεγάλος βοηθός ο Ψαλμός".

* * *

18.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει:

" Ας μην προφασιζόμαστε λέγοντας πως είναι αδύνοτο να προσευχηθεί εκείνος που εργάζεται στις βιοτικές ασχολίες, αφού δεν μπορεί την ώρα της δουλειάς να πάει στο Ναό.

Γιατί όπου και να είσαι μπορείς να προσευχηθείς.

Κανένας τόπος δεν εμποδίζει και καμμιά ώρα δεν είναι ακατάλληλη. Κι αν τα γόνατα δεν κλίνεις κι αν το στήθος δεν χτυπήσεις και τα χέρια σου στον ουρανό δεν σηκώσεις, αρκεί μόνο διάνοια (νους) καθαρή να δείξεις και δημιούργησες οτι χρειάζεται για προσευχή"

* * *

19.

Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στα διάφορα συγγράμματά του γράφει:
" Αυτή δε η οδός και η μέθοδος είναι η παντοτινή προσευχή και η προς τον Θεό ευχαριστία· διότι όποιος συνηθίσει να συνομιλεί με τον Θεό με την προσευχή και να ευχαριστεί Αυτόν πάντοτε, αυτός είναι φανερό οτι θέλει να έχει παντοτινή και διαρκή χαρά στην καρδιά του!".

* * *

20.

Αν λοιπόν εσύ, αδελφέ μου, θέλεις να ακουσθείς ευκολότερα από τον Θεό και να λάβεις εκείνο που ζητάς, αγωνιζου όσο μπορείς με τη νοερά αυτή προσευχή παρακαλώντας το Θεό μ' όλο σου το νου σου και την καρδία σου να σ' ελεήσει και να σου δώσει εκείνα, που είναι συμφέροντα για τη σωτηρία σου.

Μάθε και τούτο, οτι η νοερά προσευχή απαιτεί περισσότερους κόπους από την προσευχή που λέγεται με το στόμα. Γι' αυτό και φθάνει στ' αυτιά του Κυρίου γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα από τις φωνές του στόματος! ... Γι' αυτό και ο Κύριος έλεγε στον Μωυσή, που νοερά μόνο με την καρδιά του Τον παρακαλούσε για τους Ιουδαίους: " Τι βοάς προς με "...

* * *

21.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Καρπάθιος στη Φιλοκαλία λέει:
" Όταν κατά την προσευχή του Ιησού επικαλούσαστε το Άγιον Όνομα Του και λέμε
- ελέησον με τον αμαρτωλον,

τότε σε κάθε επίκληση η φωνή του Θεού απαντάει μυστικά:
- Υιέ μου, αφίενται σοι οι αμαρτίες σου!

Και συνεχίζει λέγοντας πως - όταν λέμε την προσευχή αυτή, τη στιγμή εκείνη δεν διαφέρουμε καθόλου από τους Αγίους, τους Ομολογητές και τους Μάρτυρες!

Και αλλού λέγει:
- Πολλούς αγώνες και κόπους πρέπει να καταβάλλουμε στην προσευχή για να βρούμε την αθόρυβη και γαληνιαία της διανοίας κατάσταση, που είναι ένας άλλος ουρανός στην καρδία μας, μέσα στον οποίον κατοικεί ο Δεσπότης Χριστός!

* * *

22.

Ο Ησύχιος για την προσευχή γράφει τα εξής:
" Καθώς είναι αδύνατο να ζήσει κανείς χωρίς ψωμί και νερό, έτσι είναι αδύνατο χωρίς την προσευχή του νου και την καθαρότητα της καρδίας να νιώσει η ψυχή κάτι το πνευματικό ή να πράξει κάτι που ν' αρέσει στο Θεό ή να ελευθερωθή από την κατά διάνοια ενεργουμένη αμαρτία και όταν ακόμα την αποφεύγει στην πράξη από το φόβο της κολάσεως".

* * *

23.

Ο μένων εν εμοί καγώ εν αυτώ, ούτος φέρει καρπόν πολύν

Όποιος μένη σ' εμένα μένω και γω σ' αυτόν, αυτός έχει πολύν καρπό

* * *

24.

Ο Άγιος Γρηγόριος Θεσσαλονίκης συνιστώντας τη διδασκαλία της νοεράς προσευχής σ' όλους τους συνανθρώπους μας, γράφει:
"Δεν χρεωστούμε μόνο, σύμφωνα με τη θέληση του Θεού, να προσευχόμαστε ακατάπαυστα στο όνομα του Κυρίου Ιησού, αλλά έχουμε υποχρέωση να τη φανερώνουμε και να τη διδάσκουμε στους συνανθρώπους μας, στον καθένα, είτε ρασοφόρος είναι αυτός είται κοσμικός, εγγράμματος ή αγράμματος, άνδρας ή γυναίκα. Ακόμα και στα παιδιά πρέπει να τη διδάσκουμε και να εμπνέουμε σ' όλους ζήλον γι' αυτού του είδους τη νοερά προσευχή. Έτσι εφαρμόζουμε στην πράξη το Γραφικό λόγιον - Αδελφός υπό αδελφού βοηθούμενος ως πόλις οχυρά".

* * *

25.

Ο σοφότατος υποδιάκονος Δαμασκηνός Στουδίτης έγραψε:"
" Προσεύχεσθε συνέχεια, χωρίς οργή και σκέψεις ξένες πρός την προσευχή. Κάθε σκέψη, που χωρίζει από το Θεό, είναι του διαβόλου, ο οποίος, για να ξεγελάσει το νου και να τον απομακρύνει από το Θεό, λέει πολλά στην καρδία: Και εντολές υπαγορεύει μέσα μας, αλλά και φαντάσματα λογικά και παράλογα δημιουργεί, που, όταν δεν προσέχουμε, μας κατακτούνε.

Επιβάλλεται λοιπόν να προστατεύετε τον εαυτό σας, να καθοδηγείτε και να χαλιναγωγείτε το νου σας, αλλά και κάθε σκέψη και κάθε ενέργεια διαβολική να την κολάζετε και τιμωρείτε με το όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, που σώζει τον κόσμο από τις αμαρτίες. Όπου στέκεται το σώμα, εκεί ας βρίσκεται κι ο νους, που, όταν είναι προσηλωμένος στο Θεό δεν αφήνει τίποτε άλλο να εισχωρήσει στην καρδιά!... Όταν μάλιστα νιώθεις κάτι σαν μεσότοιχο ή φραγμό μέσα στην καρδία σου, μίλα μόνο προς τον Κύριο. Κι αν κάποτε ο διάβολος σου συναρπάσει το νου, μην αρχίσεις να τον σκέφτεσαι, γιατί τέτοια συγκατάθεση των λογισμών σου θα υπολογισθεί σε βάρος σου κατά την ημέρα της κρίσεως ενώπιον του Κυρίου, τότε που ο Θεός θα κρίνει όλα τα κρυπτά των ανθρώπων!

Είναι κλειστές οι πόρτες της Βασιλείας σ' όποιον δεν τα καταφέρνει να δαμάσει σε τούτη τη ζωή τα πάθη του και δεν εκτελεί αγόγγυστα και με φόβο του Θεού τα όσα του παραγγέλει ο πνευματικός του πατέρας.

Κάθε άρνηση μας σε εγκόσμια αγαθά, όταν υποφέρουμε και υπομένουμε για τον Θεό, υπολογίζεται στο ενεργητικό μας κατά την ημέρα της κρίσεως και γινόμαστε τέκνα της Αναστάσεως και της αιώνιας ζωής!

Μη ζητάτε τίποτε άλλο από τον Κύριο, παρά μόνο έλεος κατά την ημέρα της δόξας Του. Αρκεί αυτό. Κι όταν Του το ζητάτε με ταπεινή και συντετριμένη καρδία, να λέτε από τα βάθη της ψυχής σας από το πρωί μέχρι το βράδυ κι αν είναι δυνατόν όλη τη νύχτα το " Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησον ημάς. Αμήν".

Σας παρακαλώ λοιπόν βιασθείτε. Για να πετύχετε αυτόν το σκοπό είναι ανάγκη να στενοχωρηθείτε και να βιασθείτε πολύ, γιατί είναι στενός και γεμάτος στενοχώριες ο δρόμος που οδηγεί σ θύρα της αιώνια ζωής, όπου μπαίνουν μόνο όσοι υποφέρουν βιάζοντας τον εαυτό τους. Μονάχα γι' αυτούς είναι η Βασιλεία των ουρανών.

Παρακαλώ λοιπόν μην αποχωρίζεσθε από τον Θεό, μην απομακρύνετε τις καρδιές σας απ' Αυτόν. Παραμένετε κοντά Του και προφυλάγετε την καρδία σας ενθυμούμενοι πάντα τον Κύριο Ιησού Χριστό. Αυτόν έχετε μέσα σας και τίποτε άλλο, ώσπου να ριζώσει στην καρδία σας το Όνομα του Κυρίου, ώσπου να ολοκληρωθεί μέσα σας ο Χριστός!

Και σας παρακαλώ, μην παύσετε ποτέ σας να λέτε αυτή την προσευχή! Γιατί άκουσα πολλούς από τους Αγίους Πατέρες να λένε: Τι μοναχός είν' εκείνος, που έχει παύσει να λέει αυτή την προσευχή; Για να είναι άξιος του σχήματος του οφείλει είτε τρώγει είτε πίνει είτε περπατάει είτε διακονεί, να λέει συνεχώς " Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησον με". Μόνο η θύμηση του ονόματος του Κυρίου Ιησού Χριστού θα σε βοηθήσει να πολεμήσεις τον εχθρό, γιατί η βιαζομένη ψυχή όλα τα έχει ξεχωρίσει με τη βοήθεια της μνήμης του Κυρίου, είτε πονηρά είναι αυτά είτε αγαθά όλα τα ξεχωρίζει με την βοήθεια Του.

Έτσι ο Κύριος Ιησούς Χριστός, όταν επικαλούμεθα το όνομα Του, κατεβαίνει ως τα βάθη της καρδίας μας, για να ταπεινώσει τον δράκοντα, που βόσκει σ' αυτήν και να σώσει την ψυχή δίνοντας της ζωή.

Για να γίνει ο Κύριος ένα με την καρδιά, δεν είναι αρκετή ούτε μια ημέρα ούτε δύο, αλλά πολύς χρόνος και καιρός. Χρειάζεται αγώνας μεγάλος και καιρός πολύς, ώσπου να εκβληθεί ο εχθρός και να εγκατασταθεί μέσα μας ο Χριστός.

Σας παρακαλώ λοιπόν, κάθε φορά, πριν φάτε να προσεύχεσθε με ταπεινοφροσύνη. Δεν πρέπει να γίνεται με γέλια και αδιαφορία, γιατί ποιός είν' εκείνος, που θα τολμήσει να γελάση μπροστά στον Βασιλέα, χωρίς να προκαλέσει την αγανάκτηση Του και να επισύρει την τιμωρία;

Όταν ψάλλετε, να ψάλλετε με ηρεμία και μ' όλη σας την καρδία, για να γεύεται και εκείνη τα όσα λέτε και να νιώθετε εκείνεα που λέτε οτι αναφέρονται στη δόξα του Χριστού! Τα λόγια σας να βγαίνουν με θέρμη και όχι αποχαυνωμένα, για να παίρνουν μέρος στην αγρυπνία το σώμα και ο νους κι έτσι ολόκληρη η ψυχή προχωρεί στο δρόμο του Θεόυ. Ακόμη και πολυσύνθετα τροπάρια μη ψάλλετε γιατί υπάρχει φόβος να παρασυρθείτε από τη μελωδία τους...

* * *

26.

Ας ξέρουμε και τούτο, οτι εμείς και οι δαίμονες μαζί κάνουμε τις αμαρτίες: Οι άσαρκοι δαίμονες προξενούν με τους λογισμούς την αμαρτία, ενώ εμείς με τις πράξεις μας αμαρτάνουμε. Η προσευχή όμως τους κατακαίει και τους αφανίζει. Αυτή κόβει σαν με το μαχαίρι την πολυλογία, την ειρωνεία, τις κατακρίσεις και όλες τις τιποτένιες επιθυμίες, γιατί δεν ανέχεται ούτε για μια στιγμή να μας αποστερήσει από τη γλυκήτητα της.

* * *

27.

Την τελειότητα των Αγίων Πατέρων δεν μπορούμε να τη φθάσουμε όλοι μας, γιατί δεν έχουμε όλοι την ίδια προθυμία και δυνατότητα. Για τους τέλειους όλα είναι ευκολοκατόρθωτα. Αυτοί κατά τον πνευματικό νόμο σαββάτισαν δηλαδή, δεν έκαναν καμμιά χειρωνακτική εργασία, αλλά ευχαριστούνταν μόνο στο να μιλούν με τον Θεό τρεφόμενοι με θεϊκή τροφή.

* * *

28.

Ας μην αμελήσουμε να τα κατακτήσουμε αυτά τα αγαθά του Αγίου Πνεύματος, με την πνευματική αυτή εργασία της νοεράς προσευχής.

Κι αν θέλης να μάθεις τον τρόπο δεν έχεις παρά να μιμηθείς εκείνον που παίζει κιθάρα:
" Εκείνος γέρνει το κεφάλι του στο στήθος του και μετά αρχίζει να χτυπάει τις χορδές της με την πένα του· έτσι αναγκάζει την κιθάρα να βγάλει μελωδία, η οποία κάνει τον κιθαρωδό να πηδάει από την γλυκήτητα της..."

Έτσι κάνε και συ, αδελφέ μου:
" Για κιθάρα έχε την καρδιά σου, για χορδές τις αισθήσεις σου και για πένα τη διάνοια, που με το λογιστικό κινεί την προσευχή προσεκτικά. Και επειδή η προσευχή είναι ενθύμηση του Θεού, φέρνει ανείπωτη ηδονή στην ψυχή και μας κάνει να βλέπουμε νοερά το Θείο Φως."

* * *

29.

Αδελφέ μου, προσεύχεσαι καλά, όταν μετά την προσευχή ακολουθεί παντοτινή κατάνυξη και συντριβή της καρδίας κι αγάπη προς τον πλησίον. Κάθε αντίθετο μ' αυτά είναι ολοφάνερη πλάνη.Γιατί πρέπει να έχεις υπόψη σου οτι, όταν ο νους και η καρδία αρχίσουν να νιώθουν τη παρηγοριά του Αγίου Πνεύματος, τότε και ο σατανάς προσπαθεί να ελκύσει την ψυσή με κάποια γλυκοφανή αίσθηση.

* * *

30.

Ο Άγιος Μακάριος γράφει:
" Το κυριότερο και σπουδαιότατο μέλημα κάθε αγωνιστού Χριστιανού είναι να μπεί στην καρδιά του και ν' αρχίσει πόλεμο με το σατανά και να τον βγάλει από μέσα του.

Έτσι αντιπαλεύοντας με τους πονηρούς λογισμούς γίνεται αδιάλλακτος εχθρός του.

Αν όμως προσπαθεί μόνο εξωτερικά να φυλάγει μόνο το σώμα του από κάθε φθορά και πορνεία, ενώ μέσα του αμαρτάνει με τις σκέψεις του ενώπιον του Θεού, σε τίποτε δεν ωφελείται κι αν ακόμη μένει παρθένος στο σώμα.
" Καθένας που βλέπει λάγνα μια γυναίκα, ήδη εμοίχευσε μέσα στην καρδιά του", είπε ο Κύριος.

Υπάρχει πορνεία που γίνεται με το σώμα, όπως και πορνεία που γίνεται με την ψυχή, όταν ενώνεται με τον σατανά.

Ξέρε οτι της Θείας Χάριτος οι ενέργειες είναι ευκολοδιάκριτες και φανερές κι οτι δαίμονας, όσο κι αν μεταμορφωθεί, δεν μπορεί να πετύχει, γιατί οι ενέργειες της Θείας Χάριτος έχουν ως αποτέλεσμα την πραότητα, την ταπείνωση, την αποστρωφή από τα εγκόσμια και την απονέκρωση των ηδονών και των παθών, πράγματα που μόνο η Θεία Χάρη μας χαρίζει.

Του δαίμονα οι ενέργειες προκαλούν μέσα μας την κουφότητα, την υπερηφάνεια, τη δειλία και κάθε κακία.

Απο τα αποτελέσματα μπορείς να καταλάβεις αν το φως που νιώθεις μέσα σου είναι του Θεού ή του σατανά.

Το κρασί στα μάτια μας μοιάζει με το ξύδι. Όμως στο στόμα μας η γεύση του δείχνει τη διαφορά.

Έτσι συμβαίνει και με τη ψυχή: Με τη δική της γεύση ξεχωρίζει πολύ καλά τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος από τα δημιουργήματα του σατανά.

* * *

31.

Όταν ο σκοπός σου είναι η ευεργεσία των αδελφών σου και η εκτέλεση του Θείου Θελήματος, τότε η καρδιά σου πλημμυρίζει από εσωτερική χαρά, που μόνο η ελεύθερη από πάθη ψυχή την χαρίζει.

* * *

32.

Κάποιος αδελφός ρώτησε κάποτε τον Αββά Αγάθωνα:
- Ποιό από τα δύο αξίζει περισσότερο, ο σωματικός κόπος ή η φύλαξη του νου και της καρδίας;

Και εκείνος απάντησε:
- Ο σωματικός κόπος είναι τα φύλλα του δέντρου και η προφύλαξη του νου και της καρδίας οι καρποί του. Επειδή είπε ο Κύριος "Κάθε δέντρο που δεν κάνει καλούς καρπούς πρέπει να κόβεται και να καίγεται", γίνεται φανερό οτι όλες μας οι προσπάθειες πρέπει ν' αποβλέπουν στην παραγωγή καρπών, δηλαδή στην προφύλαξη του νου και της καρδίας. Όμως έχουμε και την ανάγκη των φύλλων για σκεπή και καλλωπισμό· αυτά είναι ο σωματικός κόπος".

* * *

33.

Η προσευχή χωρίς την ταπείνωση είναι δώρο άδωρο. Η ταπείνωση είναι η στολή της Θεότητας. Γι' αυτό χρειάζονται πολλοί κόποι και προσευχές για την απόκτηση της. Σ' ενα άνθρωπο εύκολα μπορείς να βρείς μερικές αρετές, δύσκολα όμως θα μπορέσεις να μυρίσεις σ' αυτόν μυρωδιά από ταπείνωση. Ο διάβολος παντού στις Άγιες Γραφές αποκαλείται ακάθαρτο πνεύμα, γιατί έβγαλε από μέσα του την ταπείνωση και αγάπησε την περηφάνεια.

Εξάλου, ποιά άλλη ακαθαρσία μπορεί να βγάλει ο άϋλος και ασώματος διάβολος για να ονομασθεί απ' αυτή ακάθαρτος; Φανερό λοιπόν γίνεται οτι για την υπερηφάνεια του ονομάσθηκε ακάθαρτο πνεύμα και απο καθαρός και φωτεινός άγγελος έγινε ακάθαρτος.

" Απο τον Θεό υπολογίζεται ακάθαρτος όποιος υψηλοφρονεί", λέγει η Αγία Γραφή.

Απ' αυτή ξέπεσαν οι Πρωτόπλαστοι. Περήφανος ήταν και ο Φαραώ που έλεγε στον Μωυσή " Το Θεό σου δεν τον ξέρω και τους Ισραηλίτες δεν θα επιτρέψω να φύγουν από την Αίγυπτο". Την ταπεινοφροσύνη μας τη διδάσκει ο Χριστός, την πραότητα ο Δαβίδ, και ο Πέτρος μας λέγει να κλαίμε με δάκρυα ζητώντας συγχώρεση για τ' αμαρτήματα, που έχουμε κάνει.

Όσοι θέλουν ν' αρέσουν στον Θεό, οφείλουν να ταπεινώνουν τον εαυτό τους ολόψυχα. Να πιστεύουν οτι είναι οι κατώτεροι απ' όλους τους άλλους ανθρώπους και να υποβάλλονται σε θλίψεις και στεναχώριες, γιατί μόνο έτσι θ' απολαύσουν τα μέλλοντα αγαθά στην αιώνια ανάπαυση.

Σας ικετεύω λοιπόν, αδελφοί μου, πρίν βάλετε μπουκιά στο στόμα σας, πρώτα να προσεύχεσθε στο Θεό και μετά ν' αρχίζεται να τρώτε, μας συμβουλεύει ο Ιερός Χρυσόστομος.

Δια την προφύλαξη της γλώσσας σου κλείνε το στόμα σου και μη λες τίποτε, πριν το σκεφθής καλά.

Για την προφύλαξη της ψυχής σου να κλείνεις στα ακάθαρτα πνεύματα την εσωτερική θύρα της καρδίας σου και να σιωπάς μη σκεπτόμενος τίποτε άλλο από τη γαληνοφόρα ευχή.

* * *

34.

Την ψυχή μας την εξαγνίζουν τα παρακάτω:
α) Η συνεχής ενθύμηση των Θείων Γραφών και των κατανυκτικών λόγων των Αγίων Πατέρων,
β) Η συνεχής ενθύμηση της φοβεράς κρίσεως του Θεού. Πρέπει να θυμόμαστε οτι μετά τον χωρισμό της ψυχής από το σώμα θα συναντίσουμε τις τρομερές δυνάμεις, που θα μας ελέγξουν για όσα κακά πράξαμε σ' αυτή τη ζωή...
γ) Μη βγάζεις ποτέ από το νου σου την απόφαση που μέλλει να λάβει ο φοβερός και δίκαιος Κριτής για εκείνους που θα βάλει αριστερά Του και
δ) Καλό είναι να θυμάσαι και τα μεγάλα βάσανα των ανθρώπων γύρω μας και να τους συμπονείς, γιατί έτσι μαλακώνει η σκληρή ψυχή και γνωρίζει την κακή της κατάσταση.

Πολύ μεγάλο αγαθό μας δώρησε ο Θεός δίνοντας μας τη συνείδηση, γιατί η συνείδηση βοηθεί πολύ στο καλό εκείνον που την ακούει. Οι παλαιοί έλεγαν οτι η ψυχή είναι σαν την πηγή, που, όταν την ανοίγεις καθαρίζεται, ενω όταν την σκεπάζεις με χώματα χάνεται. Νομίζω οτι λέγοντας ψυχή εννοούσαν τη συνείδηση, που όποιος την ακούει την κάνει καθαρή σαν το κρύσταλλο, ενω όποιος δεν της δίνει σημασία την κάνει μαύρη και σκοτεινή!...

Μην ατιμάσεις ποτέ την συνείδηση σου! Σε συμβουλεύει άριστα πάντα και για κάθε τι σου δίνει γνώμη θεϊκή και αγγελική! Αυτή ελευθερώνει την καρδιά απ' όλα τα μολύσματα και μας κάνει ικανούς με θάρρος να παρουσιαστούμε στο φοβερό κριτήριο. Αν θέλεις την σωτηρία σου, φρόντισε ν' ακούς την συνείδηση σου. Κάνε πάντα όσα σου λέγει και θα δεις μεγάλη ωφέλεια. Του καθενός μας τα κρυφά τα γνωρίζει ο Θεός και η συνείδηση του...

Η συνείδηση είναι το φυσικό βιβλίο - χαρισμένο από το Θεό- κι όποιος διαβάζει, εκτελώντας τα όσα γράφει μαθαίνει μόνος του πόσο ο Θεός ενδιαφέρεται για τη σωτηρία μας. Η συνείδηση γίνεται αγαθή με την προσευχή. Και η προσευχή γίνεται καθαρή με τη συνείδηση. Και τα δύο εξαρτώνται το ένα από το άλλο, γιατί έτσι είναι φτιαγμένα από το Θεό.

Όταν ο Θεός έκανε τον άνθρωπο, φύτευσε μέσα του κι ένα θεϊκό λογισμό, φωτεινό σαν σπινθήρα, για να του φωτίζει το νου και να τον κάνει να ξεχωρίζει το καλό από το κακό. Αυτό είναι η συνείδηση, που υπάρχει σε όλους μας. Η συνείδηση δόθηκε πρίν ακόμη δοθεί ο γραπτός Νόμος, για να διαπιστώνουν οι Πατριάρχες σαν τον Ισαάκ και όλοι οι δίκαιοι οτι υπάρχει Θεός, που πρέπει να τον ευχαριστούν. Και όταν αυτή καταχωνιάστηκε από τους ανθρώπους με τις αμαρτίες και τις παραβιάσεις, ο Θεός έδωσε τον γραπτό Νόμο με τον Μωυσή. Μας έστειλε τους προφήτες κι ύστερα τον Σωτήρα Χριστό, για να την ξεσκεπάσει και να την αναστήσει ξαναδίνοντας τον παραχωμένο σπινθήρα με την διδασκαλία Του για τη φύλαξη των θεϊκών εντολών.

Φύλαξε πάντα τη συνείδηση σου καθαρή σαν καθρέφτη. Φρόντησε πάντα για τη σωτηρία της ψυχής σου κόβοντας τις αμαρτωλές επιθυμίες σου. Δείξε υποταγή και υπακοή τέλεια στη συνείδηση σου μέχρι το τέλος της ζωής σου. Αυτό αρκεί για τη σωτηρία σου!